امكان‌سنجي پهنه بندي خطر بيابان زايي با استفاده از روش ESAs

امكان‌سنجي پهنه بندي خطر بيابان زايي با استفاده از روش ESAs

بيابان¬زايي نتيجه فرايندهايي است كه دو عامل تغييرات اقليمي و رفتار زيست محيطي انسان جزء مهم‌ترين آنها مي¬باشند. بخش گسترده‌اي از كشور ايران را مناطق خشك و نيمه¬خشك فرا گرفته. منطقه سيستان به‌عنوان نمونه¬اي بارز از اين مناطق بياباني كشور بشمار مي¬آيد. فرسايش بادي از مهمترين عوامل تخريب و هدر رفت خاك در اين منطقه بشمار مي¬آيد. براي برآورد شدت بيابان¬زايي روش¬هاي زيادي ارائه شده از اين ميان روش‌ ESAs از جديدترين آن مي¬باشد. روش ESAs در سال 1999 توسط كميسيون اروپا ارائه شده و در بيشتر كشورها بكار برده شده است. روش ESAs به دليل روش ويژه وزن دادن به لايه‌ها، كاربرد سامانه‌هاي اطلاعات جغرافيايي در تلفيق لايه‌ها و بكار گرفتن ميانگين هندسي بجاي ميانگين حسابي در مشخص و تهيه نقشه بيابان¬زايي مزاياي بيشتري نسبت به روش¬هاي همانند دارد. از اين روش‌ براي مشخص نمودن شدت بيابان¬زايي¬منطقه مورد بررسي استفاده شد. براي اينكار در آغاز عوامل موثر بر فرايند بيابان¬زايي با توجه به شرايط منطقه شناسايي شده و با استفاده از جداول مربوطه مورد ارزيابي قرار گرفتند، با توجه به بررسي¬هاي به‌عمل آمده از منطقه مشخص شده كه معيارهاي پوشش گياهي، خاك، اقليم و مديريت كاربري اراضي از جمله عوامل اصلي موثر بر فرايند بيابان¬زايي مي‌باشند. نتايج بدست آمده از اين روش نشان‌دهنده اين واقعيت مي¬باشد كه كل منطقه مورد بررسي در كلاس بحراني قرار دارد، (68% از منطقه در زير كلاس بحراني شديد C3، كمتر از 1% از منطقه در كلاس بحراني ميانگين C2 و 31% از منطقه در زير كلاس بحراني كم C1 قرار دارد).

Desertification is the consequence of series of processes in which climate change and human activities are more important factors than others. Arid and semi-arid areas have occupied most parts of Iran. Sistan region is one of arid areas of Iran where wind erosion is an important factor of land degradation and soil deterioration. For classification of desertification intensity, several methods have been proposed so far. ESAs Model is on of the best and recent methodologies introduced by the European Commission in 1999 and evaluated by most of European as well as Middle Eastern countries. ESAs has more advantageous than other methods because of its accuracy, particular weighing of layers, use of geographical information systems in overlaying of maps, use of geometric mean over arithmetic one or sum in computing indices and final desertification map. The method was chosen to monitor desertification in the study area. The factors which affect on desertification were evaluated based on the related tables. According to the conditions of the study area, it was found that four factors including vegetation cover, soil, climate and land use management are the most important desertification factors. The results showed that climate play vital role in land degradation and desertification. Based on the results of it is found that the study area has critical conditions. It includes high critical (C3), moderate critical (C2) and low critical (C1) classes of desertification which cover 68%, less than 1% and 31% of the region, respectively.