بررسي رابطه دانه‌بندي رسوبات تپه‌هاي ماسه‌اي حسن‌آباد بافق با جهت باد فرساينده با استفاده از زمين آمار

بررسي رابطه دانه‌بندي رسوبات تپه‌هاي ماسه‌اي حسن‌آباد بافق با جهت باد فرساينده با استفاده از زمين آمار

هدف اصلي اين مقاله ارائه شاخصي علاوه بر شاخص‌هاي موجود براي تعيين جهت باد فرساينده در منطقه ارگ حسن‌آباد بافق است. بدين منظور باكمك آمار ايستگاه سينوپتيك بافق، گلبادهاي ماهانه و فصلي وسالانه رسم گرديد، مورفولوژي تپه‌هاي ماسه‌اي بر اساس تصاوير ماهواره‌اي منطقه و بازديد صحرايي بررسي و بادهاي غالب تعيين گرديد. جهت بادهاي رسوب زا نيز از پرسشنامه‌هاي منطقه‌اي استخراج گرديد. نمونه رسوب از شبكه منظم 500×500 متري بر تصوير ماهواره‌اي ارگ تهيه و ضمن دانه‌بندي با الك هاي آزمايشگاهي، نمودارهاي تجمعي و پراكنش قطرميانگين آنها بر حسب في و ميكرون رسم و فاكتور ميانگين قطر محاسبه گرديد. جهت تعيين شاخصي با عنوان وابستگي فضايي (خود همبستگي مكاني) پارامتر قطر دانه‌بندي ماسه‌هاي ارگ از علم زمين آمار و مفهوم واريوگرام به عنوان ابزاري جهت تعيين تداوم دانه‌بندي، شعاع تاثير (شعاع وابستگي فضايي دانه‌بندي) و ناهمسانگري در وابستگي فضايي استفاده گرديد. در اين مطالعه واريوگرام خوش‌منظر برازش شده و كنترل شده دانه‌بندي ارگ علاوه بر اثبات صدق فرضيه پايايي درجه دو در منطقه، ثابت مي‌نمايد كه جهت‌داري با بيشترين وابستگي فضايي مربوط به آزيموت صفر درجه (جهت جنوب - شمال) مي‌باشد. تحليل آنيزتروپي هندسي نيز بيشترين شعاع تاثير را به ‌اين جهتداري و كمترين را به جهت عمود بر آن يعني جهت شرقي غربي منطقه تعلق مي‌دهد. كه عملاً با جهت باد فرساينده ارگ همخواني و تطابق دارد. از ديگر مزاياي روش زمين آمار تخمين با تعيين خطاي تخمين است در اين خصوص تخمين دانه‌بندي براي بلوك‌هايي با ابعاد 50*50 متر بر اساس روش كريجينگ عادي با دقتي قابل قبول صورت گرفت.

The main purpose of this research is presentation of a geostatistical index for indicating erosive wind direction in Hassan Abad. In this research main direction of prevailing wind was found by employing annual, seasonal and monthly wind rose diagrams while morphology of sand dunes and erosive wind directions are found by questionnaire. The sampling was completed over sand dunes through forty sites over a regular grid (500 by 500 m) and after sieving, cumulative and scattered diagram of sand diameters are drown and mean diameter is calculated. Geostatistical studies were used for identification of spatial correlation (autocorrelation) of granolometric characteristics by variographic studies for identification of granolometeric continuity, range effect (radius of spatial correlation of grains) and spatial correlation anisotropy. In this study relevant and validated variogram demonstrated that the second-order stationary hypothesis is satisfied as well as the most spatial correlation is directed in azimuth of zero degree (direction of erosive wind). Geometric anisotropy analysis of region showed that the maximum diameter of anisotropy ellipsoid is parallel to erosive wind direction as well. Finally, mean diameter of sands is estimated in 50×50 meter blocks using ordinary kriging.