مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - حقوق بشر در بازبيني و بازانديشي پوزيتيويسم جديد «تاملاتي در انديشه‌هاي فوكو در پهنه حقوق بشر»

چكيده فارسي :

چكيده در اين مقاله حقوق بشر در پرتو انديشه‌هاي فوكو مورد بازبيني و بازانديشي قرار مي‌گيرد. نقطه آغازين پژوهش، بررسي زمينه و چارچوب فكري فوكو خواهد بود تا نحوه خردورزي وي آشكار گردد. در اين راستا، چارچوب فكري وي در حوزه حقوق بشر تحت عنوان پوزيتيويسم جديد (انتقادي) معرفي خواهد شد كه به دنبال اعتبار قاعده در درون گفتماني خاص و شكل وضعي قدرت است؛ چنين قدرتي داراي منشاي مشخصي نيست كه بتوان آن را شناسايي نمود، بل در تار و پود جامعه تنيده شده است. با اين قرايت از انديشه فوكو، تلاش بر آن خواهد بود تا به توصيف دوباره (بازبيني) حقوق بشر و خوش تعريف نمودن سه مفهوم كليديِ ماهيت فرد، آزادي اراده و منزلت انساني بپردازيم و به اختصار نقطه نظرات فوكو را در مورد هر كدام بيان داريم. در ادامه نيز بحث به حيطه باز انديشي حقوق بشر كشانده مي‌شود و در اين خصوص روش، رويكرد و راهكار مبتني بر پوزيتيويسم جديد مورد اشاره قرار مي‌گيرد. نتيجه آنكه روش مبتني بر اين انديشه گوياي حركت از واقعيت به سوي اصول مي‌باشد؛ همچنين رويكرد پوزيتيويسم جديد، تكثرگرايانه ارزيابي مي‌گردد كه در جهت نفي ارزشي واحد و توجه نمودن به تفاوت‌ها قدم بر مي‌دارد. به اين آيين، راهكار اين انديشه براي مطالبه حقوق بشر و اثبات عملي بودن آنها، با كشاندن امور به حاشيه رانده شده به بطن جامعه امكان پذير مي‌شود كه اين مهم نيز با ايجاد مقاومت براي نفي سلطه و داشتن سهمي در مناسبات قدرت صورت مي‌پذيرد. پيوند حقوق بشر با چنين مناسباتي و مبارزات اجتماعي بر سر آن، به معناي پرهيز از هرگونه مفهوم از پيش ساخته شده حقوق بشر مي‌باشد. حقوق بشر در يك فرايند ايجاد مي‌شود و به اين طريق به تعيّن مفهومي و تعيين حدود و ثغور خود دست مي‌يابد.