پهنه بندي آمايشي با رويكرد ارزيابي چند عامله و استفاده از مدل AHP به منظور توسعه ي گردشگري در محيط GIS مطالعه ي موردي: حوضه آبريز گلمكان

Landuse stratification using Multi-factor Assessment Method and AHP Model for the Purpose of Tourism Development in GIS Evironment Case study: Golmakan Area

چكيده حوضه ي آبريز گلمكان در دامنه هاي شمالي زون كوهستاني بينالود و در جنوب غربي كلان شهر مشهد واقع است و در سال هاي اخير براي توسعه ي الگوهاي تفرجي مورد توجه توسعه گران بوده است به طوري كه با گرايش روز افزوني براي تغيير كاربري و توسعه فعاليت هاي ساختماني و شبكه هاي ارتباطي مواجه شده است. از سوي ديگر حساسيت واحدهاي سنگي فيليتي گسترش يافته در سطح حوضه و وجود اراضي پرشيب شرايطي را فراهم كرده كه انواع ناپايداري هاي دامنه اي از قبيل لغزش ها و حركات توده اي مشاهده مي شود. ما در اين مقاله بر اساس داده هاي مختلف محيطي، مدلي براي پهنه بندي آمايشي توسعه گردشگري توليد كرديم كه متكي بر رويكرد ارزيابي چند عامله مي باشد. البته اين مدل را با وزن دهي پارامتريك در AHP و تحليل هاي فضايي در GIS همراه كرديم تا امكان نمايش بهينه توان سرزمين در سه درجه مجاز، ممنوع و مشروط، براي توسعه گردشگري، فراهم شود. نتايج در سه طبقه كيفي مجاز، ممنوع و مشروط محاسبه شد و نشان داد كه تنها حدود 12 درصد از حوضه واجد قابليت براي توسعه ي گردشگري به طور مجاز مي باشد و در حدود 46 درصد از حوضه، قابليت توسعه فقط به صورت مشروط با رعايت جوانب اكولوژيكي ميسر است و در 42 درصد باقي حوضه هم توسعه گردشگري تحت هر شرايطي ممنوع مي باشد. نحوه ي پراكندگي اين پهنه ها نيز مشخص مي كند كه محدوده هاي پايين دست و مياني حوضه قابليت و توان بهتري را براي توسعه گردشگري از خود نشان مي دهد. در اين محدوده ها نوع كاربري باغي و وجود فضاهاي نسبتاً هموار قابل مشاهده است. در حالي كه عمده اراضي بالا دست حوضه از حساسيت بالاتري براي توسعه برخوردار است. مطالعات ميداني هم نشان داد كه اين محدوده ها به دليل شيب اراضي و نوع واريزه ها به شدت در معرض خطر زمين لغزش مي باشند بنابراين براي توسعه گردشگري توصيه نمي شوند.

Golmakan area is located in the northen foot of mountainous zone of Binalud in the southwest of the huge city of Mashhad. In recent years it has been focused on by developers for the development of entertainment patterns, so that it has been increasingly used for building constructions and communication networks. In this article, based on different environmental data, we have developed a model for land use stratification of tourism development. This model is based on multi-factor assessment. This model is accompanied by parametric weighting and special analysis in GIS, so that, optimal display of land capabilities can be made possible in three degrees: permited , forbidden and conditional . The results were calculated in three quality groups: permited , forbidden, and conditional. It was revealed that only 12 percent of the area had the capacity for permited degree of tourism development. About 46 percent of the area had the conditional degree of tourism development considering ecologic perspectives. In the remaining 42 percent of the area tourism development was forbidden under any condition. The spread of this stratification reveals that the lower and middle parts of the area had a better capacity and capability for tourism development. In these parts gardening use and relatively smooth spaces are observed. However , most of the lands in the upper part of the area are more sensitive for torism development.