بررسي تنوع ژنتيكي ژنوتيپ‎هاي اصلاحي اسپرس تحت شرايط شور مزرعه

Evaluation of Genetic Diversity in Breeding Genotypes of Sainfoin under Salt Conditions

اصلاح براي افزايش عملكرد اسپرس تحت محيط شور از راه‎حل‎هاي مناسب براي غلبه نسبي بر اين مشكل بوده، و حفظ تنوع ژنتيكي و بالا بودن وراثت‎پذيري عملكرد در محيط شور لازمه اصلي اين رويكرد است. اين پژوهش با هدف ارزيابي عملكرد و خصوصيات زراعي ژنوتيپ‎هاي اصلاحي اسپرس، برآورد پارامتر¬هاي ژنتيكي، تعيين فاصله ژنتيكي و شناسايي نمونه¬هاي مناسب جهت مطالعات تكميلي انجام پذيرفت. بدين منظور تعداد 30 ژنوتيپ اصلاحي طي دو سال (85-1384) در يك منطقه شور در قالب طرح آماري بلوك‎هاي كامل تصادفي مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج حاكي از اختلاف بارز بين ژنوتيپ‎ها براي عملكرد و برخي صفات زراعي بود كه نشان‎دهنده تنوع ژنتيكي مناسب در اين ژرم‎پلاسم‎ها مي‎باشد. مقادير ضرايب تنوع ژنتيكي نشان داد كه در سال اول صفات تعداد ساقه و عملكرد علوفه خشك و در سال دوم تعداد ساقه و تعداد خوشه در بوته داراي حداكثر تنوع ژنتيكي بودند. بيشترين ميزان وراثت¬پذيري صفات مربوط به حساسيت به سفيدك سطحي و ارتفاع بوته و كمترين ميزان آن به صفات درصد سبز شدن و قطر تاج پوش اختصاص داشت. گروهبندي ژنوتيپ‎ها بر اساس خواص فنوتيپي، آنها را در سه گروه طبقه‎بندي كرد كه بر اين مبنا نمونه¬هاي برتر و ژنوتيپ‎هاي داراي فواصل ژنتيكي بيشتر به منظور استفاده در مطالعات بعدي شناسايي شدند. در مجموع نتايج حاكي از بالا بودن تنوع ژنتيكي و وراثت‎پذيري عملكرد و برخي خصوصيات زراعي در ژرم¬پلاسم‎هاي اسپرس تحت محيط شور مي‎باشد كه كارايي روش‎هاي گزينش براي توسعه ارقام متحمل را نويد مي¬دهد.

Sainfoin (Onobrychis saliva), a forage legume, is worth attention because of its production and superior quality among pasture and hay forage crops in Iran. Sainfoin forage yield may be reduced by different levels of salinity. Increasing forage yield in saline environments through plant breeding could partially compensate for this shortcoming if sufficient genetic diversity and heritability be available under stress. This experiment was conducted to evaluate forage yield and agronomical attributes, estimate genetic parameters and determine superior genotypes for salt tolerance in advanced breeding projects. Thirty genotypes were evaluated using a randomized complete block design during 2005 and 2006. Results showed that there are significant differences among genotypes for yield and some morphological traits indicating a broad genetic variation in this germplasem. Genotypic coefficients of variability for forage yield and for the number of stems were highest during the first year, while these coefficients were highest for number of stems and panicle per plant during the second year. The highest estimates of heritability were observed for powdery mildew susceptibility and plant height, while the lowest were for days to seedling emergence and canopy diameter. Applying cluster analysis to the studied attributes, three groups were obtained which the most tolerant genotypes and the least similar accessions were identified to be further employed in the future breeding projects. Finally, it can be concluded that there are sufficient genetic diversity and heritability for yield and other related traits in the studied sainfoin germplasem grown under salt environments indicating the efficiency of selection methods for developing tolerant varieties. Keywords: Sainfoin, Saline environment, Selection, Heritability