شناسايي هيبريدهاي متحمل به خشكي در توتون ويرجينيا

Identification of Drought Tolerant Hybrids in Virginia Tobacco

تنش خشكي يكي از مهمترين عوامل خسارت‎زا در به توليد محصول توتون در بيشتر مناطق دنيا، از جمله ايران مي‏باشد. بنابراين شناسايي ارقام توتون متحمل به خشكي يك هدف مهم به شمار مي‏رود. در سال‏هاي 1386- 1385، پانزده هيبريد توتون ويرجينيا، شامل 10 هيبريد داخلي و 5 هيبريد معرفي شده از طرف مراكز تحقيقاتي ديگر كشورها، در دو آزمايش جداگانه (تنش خشكي و بدون تنش) و در دو منطقه (مركز تحقيقات توتون تيرتاش و رشت) در قالب طرح بلوك¬هاي كامل تصادفي در سه تكرار كشت شدند. ميانگين بهره‏وري (MP)، شاخص تحمل (TOL)، ميانگين هندسي بهره‏وري (GMP)، شاخص حساسيت به تنش (SSI)، شاخص تحمل به تنش (STI) و ميانگين متوازن (Harm) بر مبناي عملكرد برگ خشك در شرايط آبي (Yp) و تنش (YS) محاسبه گرديد. اختلاف بسيار معني‏داري بين ژنوتيپ‏ها از نظر كليه شاخص‏ها و عملكردهاي آبي و تنش وجود داشت كه بيانگر وجود تنوع ژنتيكي بين ژنوتيپ‏ها است و انتخاب براي تحمل به خشكي را امكان‏پذير مي سازد. تحليل همبستگي بين عملكرد برگ خشك توتون در شرايط آبي و تنش و شاخص‏هاي تحمل به خشكي نشان داد كه شاخص¬هاي MP، GMP و STI مناسب‏ترين شاخص‏ها براي غربال كردن ژنوتيپ‏هاي متحمل توتون مي‏باشند. نمودار چند متغيره باي‏پلات گابريل نيز نشان داد كه در منطقه تيرتاش، هيبريدهاي K394×NC89، NC55 و NC89×Coker347 و در رشت هيبريدهاي CC27 و Coker254×VE1 بيشترين عملكرد و بيشترين تحمل را به تنش خشكي دارند. توزيع ژنوتيپ‏ها در فضاي باي‏پلات وجود تنوع ژنتيكي بين ژنوتيپ‏ها به تنش خشكي را نشان داد.

Drought stress is considered as one of the most important abiotic stresses which damages tobacco production in many countries including Iran. Thus, an investigation of drought tolerant genotypes is one of the most important goals in tobacco breeding projects in Iran. Towards this end, in the present investigation, 15 hybrids of tobacco including 10 Iranian and 5 international hybrids were evaluated in a RCBD with three replications in two different environments (water stress and normal irrigation) in the Tirtash and Rasht Tobacco Research Station in 2007, where some tolerant indices were studied. Based on the dry leaf yield potential (Yp) and yield stability (Ys), some such quantitative criteria of drought resistance as: Mean Productivity (MP), Tolerance Index (TOL), Geometric Mean Productivity (GMP), Harmonic Mean (Harm), Stress Susceptibility Index (SSI) were figured out. High significant differences were observed among genotypes for all the indices as well as for potential vs. stress yields, indicating the existence of genetic variation and possibility of selection for drought resistance. Correlation analysis among indices, along with potential and stress dry leaf yield indicated that MP, GMP and STI comprised the most suitable criteria for screening tobacco genotypes. Multivariate analysis biplot indicated that k394xNC89, NC55 and NC89xCoker347 in Tirtash and CC27 and Coker254xVEl in Rasht yielded the highest, and were tolerant to drought stress. Distribution of the genotypes in the biplot space indicated the presence of genetic diversity among the genotypes for drought stress. E-mail: ffatehi@ut.ac.ir Keywords: Drought stress, Virginia tobacco, Tolerance index, Hybrid, Biplot