اثر تنش شوري بر تجمع ماده خشك و الگوي توزيع يوني در پنج ژنوتيپ گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

Effect of Salinity Stress on Dry Matter Accumulation and Ion Distribution Pattern in Five Safflower {Carthamus tinctorius L.) Genotypes

جهت بررسي اثر سطوح مختلف شوري بر ژنوتيپ¬هاي گلرنگ آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار بصورت آبكشت انجام گرديد. پنج ژنوتيپ گلرنگ شامل اراك2811، نبراسكا10، 25SOD، 116CA و 128CA به¬عنوان فاكتور اول و 4 سطح شوري شامل تيمار بدون نمك به عنوان شاهد و محلول¬هاي 3/0، 5/0 و 7/0 درصد نمك طعام به¬عنوان فاكتور دوم در نظر گرفته شدند. در اين آزمايش ارتفاع گياه، وزن خشك اندام هوائي و ريشه، غلظت سديم، پتاسيم، كلسيم و منيزيم در برگ و ريشه و همچنين غلظت پرولين در برگ‎ها اندازه‎گيري شد. شوري باعث كاهش ارتفاع گياه، وزن خشك اندام هوايي و ريشه، و همچنين كاهش غلظت عناصر پتاسيم، كلسيم و منيزيم در برگ و ريشه شد. از طرف ديگر شوري باعث افزايش غلظت سديم و نسبت سديم به پتاسيم در برگ و ريشه گياه گرديد. برهمكنش بين شوري و ژنوتيپ بر وزن خشك اندام هوائي معني‎دار شد. بر اين اساس ژنوتيپ 128CA با دارا بودن كمترين كاهش در وزن خشك اندام هوائي در كليه سطوح شوري مقاوم‎ترين ژنوتيپ به شوري بود. تأثير شوري بر نسبت وزن خشك اندام هوايي به ريشه معني‎دار نبود. به عبارت ديگر ميزان كاهش وزن خشك گياه در اثر شوري براي اندام هوايي و ريشه مشابه بود. غلظت پرولين در برگ در تيمارهاي شور نسبت به تيمار شاهد افزايش يافت ولي اختلاف بين ژنوتيپ¬ها و همچنين اثر متقابل بين شوري و ژنوتيپ بر غلظت پرولين معني‎دار نشد. نسبت غلظت سديم به پتاسيم در برگ و ريشه با افزايش سطح شوري افزايش يافت. تفاوت بين ژنوتيپ¬ها از نظر نسبت سديم به پتاسيم در برگ معني‎دار ولي براي ريشه معني‎دار نگرديد، در برگ، اين نسبت براي ژنوتيپ نبراسكا10 بالاترين بود. برهمكنش شوري و ژنوتيپ¬ بر اين نسبت در برگ و ريشه معني‎دار نشد. نتايج اين آزمايش نشان مي‎دهد كه شوري مي‎تواند تأثير منفي بر رشد گياه گلرنگ داشته و واكنش ژنوتيپ هاي مختلف گلرنگ به شوري از نظر تجمع ماده خشك و نسبت يون¬ها در گياه متفاوت است.

A hydroponic experiment was conducted to evaluate the effects of salt stress on safflower genotypes under greenhouse conditions. The experiment was arranged as a factorial one based upon a completely randomized design with three replications. Five safflower genotypes (Arak2811, NebraskalO, SOD25, CA116, and CA128), and four salinity treatments (0, 0.3, 0.5, and 0.7 percent of NaCl) were employed as experimental factors. Salinity exerted considerable effect on the growth parameters. Plant height, shoot and root dry weight, the concentrations of Na, K, Ca, and Mg in leaves and roots, and also the concentration of proline in leaves were meseared in samples obtained from the plants harvested one month after being exposed to salinity. Salinity decreased plant height, shoot and root dry weight, as well as the concentration of K, Ca, and Mg in leaves and roots. Howevere, the concentration of Na in shoots and roots increased under saline conditions. There was a significant interaction between the levels of salinity and genotypes for shoot dry weight. Among tested genotypes CA128 showed to be more salt tolerant in terms of dry matter accumulation regarding all levels of salinity. The effect of salinity on shoot/ root ratio was not significant. The concentration of proline in the leaves increased in saline treatments but the differences between genotypes and the interactions between the levels of salinity and genotypes were not significant as far as the concentration of proline in the leaves is concerned. The ratio of Na/K in the leaves and roots was higher in the plants subjected to salt stress. The differences between genotypes were significant regarding this ratio. Among the tested genotypes the ratio of Na/ K in the leaves was highest for NebraskalO. Howevere, the interaction between the levels of salinity and genotypes was significant for the ratio of Na/ K in plant tissues. The results of this experiment showed that salinity can significantly affect the growth of safflower and the responses of safflower genotypes to salinity might be different in terms of dry matter accumulation and in terms of ionic relations.