تاثير روش هاي مختلف خاك ورزي توام با مديريت بقاياي گياهي و سطوح نيتروژن بر عملكرد و اجزاي عملكرد گندم ديم (رقم آگوستا) در شرايط استان فارس

The Effect of Different Methods of Tillage, Accompanied by Plant Residue Management and Different Levels of Nitrogen Application, on Yield and Yield Components of Rainfed Wheat (cv. Agosta) in Fars Province Climatic Conditions

به منظور بررسي تغييرات عملكرد و اجزاي عملكرد گندم ديم با مديريت‎هاي متفاوت بقاياي گياهي و كاربرد سطوح مختلف نيتروژن در روش‎هاي مختلف خاك‎ورزي آزمايشي مزرعه‎اي در سال زراعي 1385-1384 در اراضي زراعي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز انجام شد. اين آزمايش در قالب طرح كرت‎هاي دو بار خرد شده بر پايه طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي در چهار تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل سه روش مختلف خاك‎ورزي به عنوان عامل اصلي (1- شخم با گاوآهن برگرداندار + دو ديسك عمود برهم، T1 2- شخم با گاوآهن قلمي + دو ديسك عمود بر هم، T23- تنها دو ديسك عمود برهم، T3)، سه سطح باقي گذاردن بقاياي گياهي (صفر، 50 و 100 درصد وزن بقاياي گندم به ترتيب R1، R2 و R3) به عنوان عامل فرعي و سه سطح نيتروژن (صفر، 100 و 200 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص از منبع اوره به ترتيب N1، N2 و N3) به عنوان عامل فرعي- فرعي بود. نتايج بدست آمده نشان داد كه نيتروژن، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه گندم ديم را به صورت معني‎دار افزايش داد. حفظ بقاياي گندم با ازدياد عملكرد دانه و وزن هزاردانه در سال بعد همراه بود. تيمار خاك‎ورزي بر عملكرد دانه اثر معني‎داري داشت و بيشترين عملكرد دانه از روش خاك‎ورزي دو ديسك عمود بر هم (g/m2 01/99) به دست آمد. عملكرد دانه تحت تأثير متقابل تيمارهاي آزمايشي قرار گرفت. از بين اجزاي عملكرد دانه، وزن هزاردانه و تعداد دانه در سنبله تحت تأثير متقابل بقايا و نيتروژن قرار گرفت و بيشترين وزن هزاردانه و تعداد دانه در سنبله از تيمار N3 × R3 به دست آمد. به طور كلي نتايج حاكي از آن است كه حفظ بقايا همراه با كاربرد كود نيتروژن در شرايط مشابه با پژوهش حاضر مي‎تواند موجب بهبود عملكرد گندم ديم از راه ازدياد وزن هزاردانه و تعداد دانه در سنبله گردد

To investigate the changes in yield and yield components of dry land wheat (Triticum aestivum L. cv Agosta), under the influence of residue and nitrogen levels and different tillage practices, a field experiment was conducted during the 2006-2007 growing season, in the Agricultural Research Station of the College of Agriculture, Shiraz University, Iran. The experiment was designed as a split-split one based on completely randomized blocks with 4 replicates. The treatments were comprised of three tillage practices (Tl: moldboard plow + two perpendicular passes of disk harrow, T2: chisel plow + two perpendicular passis of disk harrow, T3: two perpendicular passes of disk harrow) as main plot, three levels of residue left on the soil surface (0, 50 & 100 % by weight of past year wheat residue, Rl, R2 & R3, respectively) as sub-plot and three nitrogen levels (0, 100 & 200 Kg N/ha Nl, N2 & N3, respectively) from urea source as sub-sub plot. The results indicated that nitrogen application significantly increased wheat yield and yield components. Main effect of residue on seed yield and 1000 seed weight was significant, leaving the residue on soil surface was associated with increased 1000 seed weight as well as grain yield. Tillage practices also affected seed yield significantly. The highest level of seed yield was achieved at T3 (99.01 g/m2). Among the grain yield components, 1000 grain weight and grain number per spike were affected by interaction of RxN with the highest 1000 seed weight and grains per spike obtained from N3xR3 treatment. Overall, this research revealed that under similar agro-climatic conditions, leaving plant residue on soil surface along with N application could result in higher yield in dry land wheat through improved traits of 1000 grain weight and number of grains per spike.