كليدواژه :
اثرات افزايشي , اثرات غالبيت , مقاومت به خشكي , نخود , تجزيه ميانگين نسل ها
چكيده فارسي :
اين آزمايش در سالهاي 1385 تا 1388 در معاونت تحقيقات ديم سرارود كرمانشاه به منظور تعيين نحوه عمل ژن براي صفات فنولوژيك و شماري از صفات مرفولوژيك متاثر از خشكي در نخود تيپ كابلي انجام گرديد. پنج ژنوتيپ آرمان، هاشم، ILC588، ICCV2 و ILC3279 كه از نظر صفات مورد نظر در كران‌هاي بالا و پايين قرار داشتند انتخاب، و به صورت مستقيم با هم تلاقي داده شدند. شش نسل (P1, P2, F1, F2, BC1, BC2) حاصل از هر تلاقي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط ديم مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات روز تا 50% گلدهي، روز تا رسيدگي، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، تعداد شاخه اوليه، تعداد غلاف و عملكرد دانه در بوته مورد اندازه‌گيري قرار گرفت. براي نسل‌هاي P1, P2 و F1 15 بوته، نسل‌هاي BC1 و BC2 30 بوته و براي نسل F2 60 بوته در هر تكرار براي تمام صفات مورد ارزيابي قرار گرفت. تجزيه ميانگين نسل‌ها جهت برآورد آثار ژن با استفاده از آزمون مقياس وزني و كاي‌اسكوير براي همه صفات و در همه تلاقي‌ها صورت گرفت. كاي‌اسكوير مدل ساده سه پارامتري افزايشي- غالبيت براي اغلب صفات (به جز براي صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه اوليه در بوته و وزن صد دانه در تعدادي از تلاقي‌ها) در بيشتر تلاقي‌ها معني‌دار شد كه حاكي از حضور اثرات متقابل غير اللي در توارث اين صفات است. سپس مدل شش پارامتري برازش يافت و بهترين مدل براي هر صفت در هر تلاقي انتخاب گرديد. براي صفات تعداد روز تا 50% گلدهي، تعداد روز تا رسيدگي، تعداد غلاف و عملكرد دانه در بوته علي‌رغم معني‌دار شدن اثرات ژنتيكي افزايشي[d] و غالبيت[h]، مقدار بسيار بالاي اثر غالبيت و حضور اثر متقابل غالبيت در غالبيت[l] در مقايسه با اثرات افزايشي حاكي از اهميت بيشتر اثرات ژنتيكي غير افزايشي و توارث پيچيده اين صفات است. لذا انتخاب در نسل‌هاي اوليه براي اين صفات موفقيت آميز نخواهد بود. اما در رابطه با صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه اوليه در بوته و وزن صد دانه اثرات ژنتيكي افزايشي نقش پررنگ‌تري را ايفا مي‌كنند. به اين لحاظ انتخاب در نسل‌هاي اوليه براي اين صفات اميدواركننده است. علامت منفي اثر غالبيت براي صفاتي همچون تعداد روز تا 50% گلدهي نشان‌دهنده غالبيت نسبي نتاج بسوي والد زودرس است. ميزان هتروزيس فقط براي صفات تعداد شاخه اوليه، غلاف و عملكرد دانه در بوته معني‌دار بود.
چكيده لاتين :
This experiment was conducted to determine gene action for different traits of chickpea including days to 50% flowering, days to maturity, plant height, 100-seed weight, number of primary branches, and number of pods per plant and seed yield since 2006 to 2009 in Sararood dry land Research Sub institute in Kermanshah. Five genotypes Arman, Hashem, ILC588, ICCV2 and ILC3279 were selected and crossed with each other. Six generations from each cross were produced and evaluated in a randomized complete block design with three replications. In each replication 15 plants for P1, P2 and F1 generations, 30 plants for BC1 and BC2 generations, and 60 plants for F2 generation were evaluated for all traits. Joint scaling test and chi-square test were used to estimate the gene action. The chi-square of simple three parametric model was significant for days to 50% flowering, days to maturity, number of pods per plant and seed yield, indicating the presence of non allelic-interactions in the inheritance of these traits in chickpea. Both additive and dominance genetic effects were significant for days to 50% flowering, days to maturity, number of pods per plant and seed yield. In addition, presence of high amount of dominance effect and dominance × dominance interactions suggests the importance of non-additive genetic effects for these traits in chickpea. Therefore, selection for these traits in early generations can not be successful. However, additive genetic effects play an important role in the inheritance of plant height, number of primary branches and 100-seed weight, promising selection for these traits in early generations during the process of chickpea breeding. The negative sign of dominance effect traits such as days to 50% flowering indicated progenies partial dominance towards earliness parent. Amount of heterosis was estimated using this formula (([h] + [l])-([d] + [i])). It was positive and significant only for some traits.
