بررسي شيمي كاني كلريت به عنوان روشي در زمين دماسنجي دگرساني گرمابي در نهشته سولفيدي قزل داش خوي، شمال باختري ايران

Mineral chemistry of chlorite as a method for geothermometry of hydrothermal alteration from Qezildash sulfide deposit, NW IRAN

كاني هاي گروه كلريت داراي دامنه ي گسترده اي از تركيب شيميايي هستند كه بازتابي از شرايط فيزيكوشيميايي تبلور آن ها است. مدل محلول جامد (جانشيني كاتيوني) در شبكه بلوري كلريت به صورت موفقيت آميزي در تعيين دماي تبلور اين كاني در محيط هاي گوناگون زمين شناسي همچون نهشته هاي معدني، دگرساني هاي گرمابي، دگرگوني درجه ي پايين و دياژنز توسط برخي از پژوهشگران به كار رفته است. در اين پژوهش، از روش زمين دماسنجي كاني كلريت در تعيين دماي دگرساني گرمابي و كانه زايي نهشته ي سولفيد توده اي ناحيه قزل داش شمال باختر شهرستان خوي استفاده شده است. براي اين كار، نمونه برداري سطحي و عمقي (از مغزه هاي حفاري) انجام گرفت و پس از بررسي هاي سنگ نگاري (ميكروسكوپي) و كاني شناسي به روش پرتو ايكس (XRD)، تعداد 11 بلور كلريت كه به بخش هاي مختلف سيستم دگرساني وابسته اند، انتخاب و تجزيه شيميايي نقطه اي با دستگاه ريزكاوالكتروني روي آن ها انجام گرفت. فرمول ساختاري كلريت هاي انتخابي بر مبناي تعداد 14 اكسيژن محاسبه شد. كلريت ها داراي تغييرات تركيبي و جانشيني هاي اتمي مشخصي هستند كه بازتابي از دماي تبلور آن هاست. تشكيل كلريت هاي موجود در بخش هاي گوناگون سنگ هاي كانه دار در گستره ي دمايي 318-368 درجه سانتي گراد، و براي كلريت هاي موجود در سنگ هاي دگرسان بي كانه 202-210 درجه سانتي گراد روي داده است. كلريت هاي با دماي بالا محتوي Si كمتري نسبت به كلريت هاي متبلور شده در دماهاي پايين دارند.

Chlorite group minerals have a wide range of chemical compositions which reflect the physicochemical conditions of their crystallization. The solid solution (cationic substitution) model in crystal lattice of chlorite were satisfactorily used in estimation of its formation temperature in different geologic environments such as ore deposits, low-degree metamorphism, hydrothermal alteration and diagenesis by some researchers. In present research, the chlorite geothermometry method was used in the estimation of temperature of hydrothermal alteration and massive sulfide mineralization in the Qezildash area, northwest of Khoy city. In this work, at first, petrographic and mineralogical (XRD) studies were carried out on the samples taken from surface and borehole drilling cores. Eleven chlorite crystal grains which belong to different parts of hydrothermal system were selected and analyzed by electron microprobe equipment. Structural formulate were calculated on the basis of 14 oxygens. Chlorites have significant compositional variations and atomic solid solutions which reflect their formation temperatures. Chlorites from different parts of orebody and unmineralized altered rocks gave temperatures of formation of 318 to 368°C, and 202-210°C respectively. High-temperature chlorites have smaller Si contents than chlorites formed at low- temperatures.