بررسي روابط علّيت عملكرد دانه هيبريدهاي ذرت در شرايط آبياري مطلوب و تنش خشكي

بررسي روابط علّيت عملكرد دانه هيبريدهاي ذرت در شرايط آبياري مطلوب و تنش خشكي

براي ارزيابي واكنش ارقام هيبريد ذرت دانه‎اي نسبت به تنش رطوبتي، بررسي و شناسايي روابط و همبستگي‎هاي بين صفات مختلف در ژنوتيپ‎هاي تحت مطالعه پژوهشي در شمال غربي استان قم و در نزديكي شهرك شكوهيه در سال زراعي 1385 انجام شد. تعداد 20 هيبريد ذرت در قالب طرح بلوك كامل تصادفي، در چهار تكرار و در دو آزمايش جدا‎گانه تحت شرايط آبياري مطلوب (با آبياري بعد از تخليه رطوبت 30 درصد آب قابل دسترس) و تنش خشكي (با آبياري بعد از تخليه رطوبت 60 درصد آب قابل دسترس) مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس صفات در شرايط آبياري مطلوب و تنش خشكي حكايت از وجود تنوع قابل ملاحظه‎اي بين صفات مورد بررسي در بين هيبريدها داشت. بيشترين ميزان تغييرها بين دو شرايط آبياري در بين صفات مربوط به صفت ASI (62/51) و درصد تغييرات عملكرد 72/31 بود. در هر دو شرايط محيطي وراثت‎پذيري وزن هزار دانه، هكتوليتر و عملكرد دانه از همه صفات بيشتر بود. مطالعه‎ي همبستگي‎هاي صفات در شرايط آبياري مطلوب نشان داد كه عملكرد دانه با صفات هكتوليتر، وزن هزار دانه، تعداد رديف دانه و تعداد دانه در رديف همبستگي مثبت معني‎داري دارد. در شرايط آبياري تنش همبستگي منفي بالا و معني‎داري بين عملكرد و ASI (83/0-)، روز تا ظهور گل ابريشمي و روز تا ظهور گل تاجي مشاهده شد. اين در حالي است كه عملكرد با تعداد دانه در رديف (82/0)، تعداد رديف دانه در بلال (75/0)، عمق دانه و وزن هزار دانه همبستگي مثبت بالايي را نشان داد. مطالعه اثرات مستقيم و غير‎مستقيم صفات موثر در شرايط آبياري مطلوب نشان داد كه بالاترين اثر مستقيم بر روي عملكرد مربوط به تعداد رديف دانه (868/0) مي‎باشد. در شرايط تنش‎ خشكي اثر مستقيم تعداد دانه در رديف (778/1) و تعداد دانه در بلال مثبت و بالاتر از بقيه بود و اثر مستقيم طول پدانكل تاسل به صورت معكوس بر روي عملكرد بيشتر از ساير صفات بود. صفت ASI از راه كاهش تعداد دانه در رديف تاثير بسيار زيادي به صورت غير‎مستقيم در كاهش عملكرد در شرايط تنش خشكي داشت. با توجه به نتايج آزمايش بهترين كار ‎‎براي افزايش عملكرد، انتخاب مستقيم در جهت افزايش اجزاي عملكرد مي‎باشد و در گزينش گياهان متحمل به خشكي نسبت به كاهش زمان ASI و همچنين صفات روز تا ظهور گل تاجي و روز تا ظهور گل ابريشمي توجه ويژه‎اي شود.

In order to study on maize hybrid cultivars in related to humidity stress and investigation and identify correlations between different traits in maize genotypes under research study conducted in North- west of Khom province in Shekoohia small city . Number of 20 maize hybrid were studied in the base of randomized complete blocks design in 4 replications and at two separated experiment under normal humidity condition (irrigation after 30% humidity depletion of water available) and drought stress (irrigation after 60% humidity depletion of available water). Variance analysis of traits in normal and drought stress conditions showed that between investigated traits of maize hybrid were noticeably variant. The highest variant rate among two irrigation conditions related to ASI trait (-51.62). In both of irrigation conditions , heritability of 1000 seed weight, hectoliter and grain yield were the highest in compare to others traits. Study of traits correlation in normal irrigation showed that the yield with traits of hectoliter, 1000 seed weight, row seed number and seed number per row had positive significant correlation. In drought stress condition observed high negative correlation significant and among yield and ASI (-0.83), days to silky flower initiation and days to tassel flower initiation.In the other hand, the yield related to seed number per row (0.82), row seed number per ear (0.75), seed depth and 1000 seed weight showed high positive correlation. Study of the direct and indirect effects in effective traits in normal condition showed that the highest direct effect on grain yield relate to seed row number (0.868). Iin drought stress condition direct effect seed number per row (1.778) and seed number per ear was positive and upper than others and tassel peduncle length as directs effect on grain yield related to traits residual was highest adversely. The ASI traits by reducing seed number per row had High effect in reduction of yield in stress condition indirectly. The results showed that the best ways for grain yield increasing is direct selection for increasing yield components and should be considered specially for selection of tolerant plants to drought relate to reduction of ASI time , days to tassel flower initiation and days to silky flower initiation traits.