اثر تنش خشكي بر جوانه‌زني، رشد، كارآيي جذب و محتوي نسبي آب برگ در گياه جو بدون پوشينه

اثر تنش خشكي بر جوانه‌زني، رشد، كارآيي جذب و محتوي نسبي آب برگ در گياه جو بدون پوشينه

در بيشتر مناطق ايران رشد و عملكرد غلات به دليل خشكي كاهش پيدا مي‌كند. يكي از مناسب‎ترين گياهان براي چنين شرايطي گياه جو است. يكي از دلايل توليد كم ژنوتيپ‌هاي متحمل به تنش، عدم به كارگيري شيوه صحيح انتخاب ژنوتيپ‎ها بر اساس صفات زراعي و فيزيولوژيكي مرتبط با تحمل به تنش است. چهار ژنوتيپ جو بدون پوشينه UH3)، U46M ،EHM81-12 و (CM67 در ايستگاه تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي واحد اقليد به مدت دو سال براي بررسي ميزان تحمل آن‎ها به خشكي مورد بررسي قرار گرفتند. چهار تيمار (آبياري پس از پتانسيل آب خاك به 5/0- (شاهد)، 5/1- ، 3- و 5- بار) به كار برده شدند. تيمارهاي آزمايش در قالب طرح اسپليت پلات بر پايه بلوك كاملاً تصادفي در سه تكرار اعمال شدند. تيمارهاي خشكي در كرت‎هاي اصلي و ژنوتيپ‎هاي جو بدون پوشينه در كرت‎هاي فرعي قرار گرفتند. صفات اندازه‌گيري شده شامل انواع پتانسيل‌هاي آب، روابط آبي برگ، رشد و روابط آن بودند. آزمون جوانه‌زني در تنش خشكي با حضور پلي اتيلن گليكول انجام گرفت و در آن درصد جوانه‌زني و رشد ساقه‎چه و ريشه‎چه اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه تعداد برگ درگياه كاهش معني‌دار در شرايط تنش داشت و نسبت سطح برگ حساسيت كمتري داشت. در بين ژنوتيپ‌ها، UH3 كمترين و GM67 بيشترين مقدار رشد را داشت و كاهش رشد با كاهش ميزان آب موجود در برگ مرتبط بود. تنش موجب كاهش پتانسيل آب در برگ شد، همچنين محتواي نسبي آب برگ، كارآيي استفاده از آب، سرعت رشد مطلق، سرعت رشد نسبي، ميزان اسيميلاسيون خالص و شاخص سطح برگ (در نتيجه ميزان رشد و توليد مواد فتوسنتزي)، درصد جوانه‌زني و رشد گياهچه را كاهش داد. در نهايت، تنش اثر كاهنده روي رشد و عوامل موثر در عملكرد داشت. در اثر تنش، نسبت سطح برگ ابتدا كاهش ولي با افزايش خشكي افزايش يافت. كاهش ابتدايي اين ويژگي به دليل كاهش سطح برگ و افزايش نهايي آن به دليل كاهش شديدتر وزن خشك كل اندام هوايي نسبت به برگ بود.

In Iran,the most extension regions growing cereals, suffer from severe drought. One of the reliable crops for these situations is barley. A low success in developing barley tolerant genotypes is, at least partially, due to a low selection efficiency using multiple agronomic parameters and lack of effective evaluation methods for drought tolerance selecting genotypes in screening processes. Four hull-less barley genotypes (UH3, U46M, EHM81-12 and CM67) were grown in Research Station of Eghlid Azad University by two different experiments under drought stress study in two years (2005 and 2006). Four water supply treatments (irrigating after the soil water potential reached -.0.5 bar (control), 1.5 bar, -3 and -5 bar) were used. The experimental design was a split plot in which drought treatments were arranged as main plots and genotypes as subplots, based on a randomized complete block design with three replications. The measured parameters were growth relations, water potentials and water relations. The germination test in dry conditions was carried out and germinating percent and shoot and root length and weight were measured. The present study demonstrated that the number of leaves per plot was reduced significantly by stress. LAR was less sensitive to stress. Among the genotypes UH3 had the lowest and CM67 the highest growth amount.The Growth differences were related to low plant water content. Drought stress caused decreasing in water ratios and potentials in leaf, RWC, WUE, RGR, CGR, NAR and LAI ratios, seed germination and seedling growth. LAR value was first decreased by stress treatments but showed an increase at high stress levels.