بررسي مفهوم كشور در شاهنامه فردوسي

كشور پديده‌اي انساني و حاصل بينش سياسي اوست. اين مفهوم دربرگيرنده واحدهاي سياسي ـ جغرافيايي مستقل است كه برجسته‌ترين تقسيم‌بندي جهان كنوني را شكل مي‌دهند و هم‌زمان با شكل‌گيري سياسي ايران در دوره هخامنشيان واقعيت پيدا كرد. در دوره اشكانيان نهاد كشور در ايران تداوم يافت و در دوره ساسانيان با پرداخته شدن مفهوم ايرانشهر، كشور و هويت ملي ايراني تثبيت شد. با ورود اسلام، ايران جزيي از دارالاسلام و مردم ايران جزيي از امت اسلام شدند. عدم توجه به مفاهيم سرزميني و مرزهاي سياسي در اين دوره، نظام كشور را در ايران برهم زد. فردوسي در اين عصر شاهد تاخت و تاز، ناامني و فراز و فرود حكومت‌ها است. از اين‌رو با توجه به منابع كهن ايراني و آيين كشورداري دوره ساساني به خلق شاهنامه پرداخت. در اين پژوهش برآنيم تا با مطالعه اين اثر به شناخت واژه و مفهوم كشور، تبيين كاربردهاي آن، معادلات و رويدادهاي مربوط به كشور، و همچنين مفهوم مرز بپردازيم. در اين مقاله نشان داده مي‌شود كه شاهنامه، سند آشنايي ايرانيان با مفاهيم كشور و مرز در دوران باستاني و قرن‌ها پيش از عهدنامه وستفالي است.