تنوع فرهنگي و تداوم همزيستي آنها در ايران

ايران كشوري كهن است كه از گذشته دور تاكنون تنوع فرهنگي را تجربه كرده است به گونه‌اي كه مي‌توان آن را طبق تعريف پارخ جامعه متنوع فرهنگي دانست كه با ساير جوامع متنوع چندمليتي و چندقومي تفاوت‌هاي بنيادين دارد. همين تفاوت ها موجب شده است تا مناسبات بين قومي و نيز روابط دولت‌ها با اقوام ايراني با الگوهاي رايج روابط و سياست‌هاي قومي اختلافات زيادي را نشان دهد. يكي از مظاهر تفاوت اين است كه تنوع فرهنگي ايران برخلاف بعضي جوامع متنوع، در طول تاريخ موجب بروز ناهمسازي سياسي و كشمكش بين قومي نشده است بلكه اين گروه‌ها زيست مسالمت‌آميز داشته‌اند. حتي علي‌رغم برخي تحولات قومي در مقاطعي از تاريخ ايران، اين رخدادها نه ستيزه بين قومي، بلكه اقداماتي در راستاي بيگانه‌ستيزي، حفظ سرزمين، مقابله بااستبداد و بي‌كفايتي طبقه حاكم بوده است. به علاوه، تكوين بعضي تحركات اعتراضي عليه حكومت ها نيز نه به خاطر تشكيل دولت از قوميتي خاص، بلكه عليه استبداد و خودكامگي آن و صيانت از حقوق فرهنگي خود صورت گرفته است. اين مقاله كه با روش توصيفي ـ تاريخي و با استفاده از تحليل ثانويه و با الهام از نظريه چارچوب‌سازي صورت مي‌گيرد، ضمن مرور فشرده تحولات قومي در تاريخ معاصر ايران، بر اين نكته متمركز است كه همزيستي مسالمت‌آميز گروه‌هاي قومي ايران ريشه در نظام معنايي و باور مشترك همه ايرانيان بر ايراني بودن خود دارد كه از دو خاستگاه تاريخ مشترك آنان و دين انسجام بخش اسلام متاثر شده است. اين دو عنصر باعث شد تا ايرانيان منظومه هويتي خود را به گونه‌اي تعريف نمايند كه نه تنها گروه‌هاي متنوع قومي با يكديگر همزيستي داشته باشند بلكه تاكنون هويت‌هاي قومي آنها در تعارض با هويت ملي‌شان قرار نگيرد.