باغ‌هاي چهارگانه، ترجمان باورهاي مقدس، نمونه موردي فين

باغ‌هاي چهارگانه، ترجمان باورهاي مقدس، نمونه موردي فين

باغ‌هاي ايراني گاه با ساختار چهاربخشي شكل گرفته‌اند و رمزهايي از حكمت و عرفان ايراني و اسلامي در خود نهفته دارند. در بازگفت اين انديشه كوشيده‌ايم رمزهاي باغ‌هاي چهارگانه بر پايه باور مقدس را بگشاييم. درك اين رمزها با آگاهي از دانش حكمت در حوزه دريافت‌هايي از معاني چهار گوهر بنيادين ماده (خاك، آب، باد و آتش) و صناعاتي است كه از اين چهار گوهر در باغ‌سازي ايراني? پديد آمده و با جهان‌بيني مشاركت در انديشه ايراني پيوندهايي ژرف برقرار ساخته است و راز تقدس آن ‌را مي‌توان در مانايي‌اش جست‌وجو كرد. از دريافت‌هاي اين بازنمود انديشه مي‌توان چند مهم برشمرد: تشريك گوهر خاك با چهارباغ به زايش و رويش بركت و منزل گرفتن چهارباغ در مكان‌هاي مشخصي از باغ منجر مي‌شود. تشريك گوهر آب با چهارنهر موجب يافتن سامانه و تعيِّن بخش قدر (اندازه) در آن و منزل گرفتن آب به شكل چشمه، نهر، حوض، فواره و آب‌نما شده است. افزون بر اين، تشريك گوهر باد با چهارديوار به شكل گيري حصارها و دريافت‌هاي عميق شهودي از عرفان ايراني و اسلامي در حوزه باغ‌سازي ايراني انجاميده كه راه‌گشاي كشف رمزهاي نهفته در درون اين پديده ماناست. در نهايت، تشريك گوهر آتش با چهارطاق يا كوشك در باغ، موجب پيدايش مكاني براي يافتن دريافت‌هايي از منازل‌گاه‌هاي چهارگانه (چهارفصل و تقسيمات چهارگانه روز) است. به هر روي، اين گوهرها در درون انسان با هنبازي خود موجب پيدايش مزاج‌ها و طبايع و اخلاط شده‌اند كه تعادل روح وجسم وابسته به آنهاست. در باغ ايراني نيز اين گوهرهاي چهارگانه «منزل» مي‌گيرند و به‌دست انسان ايراني تقديس مي‌شوند. بدين‌سان از مهم‌ترين دلايل پيدايش ساحت لطيف و روحاني باغ ايراني، حضور تعادل‌بخش گوهرها و صناعات حاصل از گوهرهاي چهارگانه است.