بررسي جايگاه فناوري در برنامه‌هاي توسعه‌اي كشور

A Review of Technology Status in Iranʹs Development Plans

در دنياي كنوني توجه به امر توسعه مبتني بر دانايي در كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه رو به افزايش است و از آنجا كه آموزش، پژوهش و فناوري اجزاي اصلي اين توسعه مي‌باشند، تدوين طرح و برنامه‌اي مدون در عرصه‌هاي مختلف علوم، تحقيقات و فناوري امري ضروري است. خوشبختانه اين حركت در سالهاي اخير مورد توجه سياستگذاران و برنامه‌ريزان كلان كشور قرار گرفته است و تدوين سند چشم‌انداز بيست ساله كه ايران را در افق 1404 كشوري رشديافته با جايگاه اول علمي و فناوري در بين كشورهاي منطقه تصوير مي‌كند، گام نخست در فرايند برنامه‌ريزي در سطح ملي است. از سوي ديگر براي دستيابي به اين چشم‌انداز، چهار برنامه پنج ساله در نظر گرفته شده است كه نخستين آنها برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي از سالهاي 1384 تا 1388 بوده است. بخشي از اين برنامه به توسعه مبتني بر دانايي اختصاص يافته و در اين ميان آموزش عالي، تحقيقات و فناوري محور قرار گرفته است. در همين راستا لايحه برنامه پنجم توسعه كشور نيز به مجلس شوراي اسلامي ارائه شده كه بخشي از اين برنامه نيز به علوم و فناوري اختصاص يافته است. اما آنچه كمتر در اين برنامه‌ها به چشم مي‌خورد، توجه به امر فناوري و تدوين راهبردهاي دقيق براي توسعه فناوري مي‌باشد; حال آنكه توليد علم در جامعه هنگامي وافي به مقصود است كه در نهايت بتواند به ثروت تبديل شود و در اين زمينه انجام تحقيقات كاربردي و توسعه فناوري از اهم اقداماتي است كه توليد علم سودآور را ممكن مي‌سازد. در اين مقاله ضمن تشريح اهميت تدوين برنامه‌هاي توسعه‌اي در زمينه علوم، تحقيقات و فناوري، وضعيت فناوري در برنامه‌هاي پنج ساله سوم و چهارم توسعه كشور مورد بحث قرار مي‌گيرد. سپس با بررسي لايحه برنامه پنجم توسعه كشور و جايگاه فناوري در اين لايحه، پيشنهاداتي در اين زمينه براي افزايش اثربخشي برنامه‌هاي توسعه‌اي بيان مي‌گردد.

I n recent years, there is an increasing trend in paying attention to knowledge-based development in both developed and developing countries. Since education, research and technology are key components of this development, it is necessary to have comprehensive plans in various areas of science, research and technology. Fortunately, this movement has been considered by policymakers and planners in Iran in recent years. Based on Iranʹs 20-Year Development Vision Plan (2005-2025) which is the most important plan of the country, Iran will move toward becoming a developed country that has the first position in the region in terms of economy, science and technology. To achieve this vision, four 5-year plans have been defined, the first of which is the fourth development plan (2005-2009). One chapter of Iranʹs fourth development plan is dedicated to knowledge-based development which clearly points to science and technology issues. By the same token, the fifth development plan bill was sent to the parliament by the government and also part of this plan is dedicated to science and technology. But the main orientation of these programs is not accurate strategies for technology development. Science would be useful if it can be converted to wealth. Therefore, conducting applied research and technology development is very important. Throughout the full- paper we explain the importance of countryʹs development plans in the field of science, research and technology and discuss the status of technology in Iranʹs third, fourth and fifth development plans. Finally, after analyzing the current situation, we express some key strategies to increase the effectiveness of development plans in Iran. Keywords: vr Technology Development, Iranʹs Fourth Development Plan, Iranʹs Fifth Development Plan.