پراكنش اكوجغرافيايي گونه‌هاي يونجه ‌يك‌ساله در ايران

پراكنش اكوجغرافيايي گونه‌هاي يونجه ‌يك‌ساله در ايران

ايران يكي از بزرگ‌‌ترين مراكز تنوع جنس يونجه (Medicago) محسوب مي‌شود. در اين تحقيق در سال‌هاي 1380تا 1385يونجه‌هاي يك‌ساله از استان‌هاي مختلف كشور جمع‌آوري و شناسايي گرديد و رابطه پراكنش جغرافيايي اين گونه‌ها با فاكتورهاي اكولوژيكي بررسي و تجزيه و تحليل گرديد. نتايج نشان داد كه گونه‌هاي يك‌ساله يونجه، عمدتاً در شمال غرب، غرب و جنوب كشور پراكنش يافته‌اند و دو عامل ارتفاع از سطح درياي آزاد و ميانگين بارندگي سالانه مهم‌ترين عوامل در پراكنش آنها مي‌باشند. بطوريكه بيشترين پراكنش در ارتفاع صفر تا 2750 متري از سطح درياي آزاد با ميانگين بارندگي 100 تا 400 ميليمتر در سال با اقليم مديترانه‌اي و بياباني گرم و خشك مي‌باشند. اين گياهان در pH قليايي هفت تا هشت نيز رشد مناسبي دارند. بررسي بافت خاك نشان مي‌دهد كه خاك مناسب جهت رويش اين گياهان، خاك‌هاي ميانه بافت يا سنگين است. برخي از گونه‌ها، در شرايط اكولوژيكي متفاوتي نسبت به سايرين رشد مي‌كنند. بطوريكه گونه‌هاي M. rigidula و M. rigiduloides با شرايط آب و هوايي سرد كشور سازگار مي‌باشند، در حالي كه گونه‌هاي M. laciniata و M. sauvagei در مناطق جنوبي كشور با ميانگين دماي بالاي 20 درجه سانتي‌گراد ديده مي‌شوند. گونه M. littoralis گياهي ساحلي مي‌باشد و در حاشيه درياي خزر و خليج فارس گسترده است، در حالي كه گونه M. noeana تنها در شمال غرب و غرب كشور وجود دارد.

Iran is one of the most important centers of diversity for Medicago species. Annual medics collected from different provinces were evaluated and the relationship between their eco-geographical distribution, geographical and ecological characteristics was analysed. Results showed that annual medics were distributed mostly in the North-West, West and South of Iran. Altitude and average annual precipitation were the two important factors in distribution of annual medics in Iran. Most of the species were distributed from 0-2750 meter above sea level, in areas with 100-400mm of average annual precipitation and Mediteranean climates. Annual medics grow well in soils with pH=7.0-8.0. Soil texture analysis showed that the suitable soil for annual medics was Loam or Clay soils. Nevertheless, some species could grow in different ecological areas. Among these species M. rigidula and M. rigiduloides were adapted to cold zones, while M. laciniata and M. sauvagei were found in southern parts of Iran with 20 °C average temperature. M. littoralis is a littoral plant and grows near the Caspian Sea in the North and Persian Gulf in the South. M. noeana was also found only in North-west and West of Iran.