بررسي رابطه گونه‌هاي گياهي منطقه شكار ممنوع كركس با عوامل پستي و بلندي و اقليم

Studying the rangeland species relations with topographic and climatic factors in Karkas hunting prohibited region, Isfahan

بررسي رابطة گونه‌هاي گياهي منطقة شكار ممنوع كركس با عوامل پستي و بلندي و اقليم سيدجمال‌الدين خواجه‌الدين و حسن يگانه * تاريخ دريافت: 8/5/87 – تاريخ پذيرش: 11/2/89 چكيده منطقة شكار ممنوع كركس با مساحت 92100 هكتار در قسمت مركزي استان اصفهان قرار دارد و جزء اكوسيستم‌هاي خشك و نيمه‌خشك ايران محسوب مي‌شود. هدف از اين پژوهش، بررسي رابطة گونه‌هاي گياهي منطقه با عوامل پستي و بلندي و اقليمي است. تفكيك تيپ‌هاي گياهي در صحرا با روش فيزيونوميك- فلوريستيك- اكولوژيك و نمونه‌برداري از‌ گياهان با روش نمونه‌برداري تصادفي طبقه‌بندي‌شده انجام شد. با استفاده از كوادرات¬هاي مربعي شكل در ابعاد 10×10 متر (100 متر مربع) پوشش تاجي گونه‌ها اندازه¬گيري شد. عامل‌هاي فيزيوگرافيك شامل ارتفاع از سطح دريا، شيب و پارامترهاي اقليمي شامل دما و بارندگي در اين پژوهش بررسي شد. رسته‌بندي ويژگي‌هاي گونه‌ها با عوامل محيطي با روش تجزية تطبيقي متعارف (CCA) انجام شد. نتايج اين پژوهش نشان داد در منطقة كركس عوامل فيزيوگرافي و اقليمي ‌‌تأثير بسيار زيادي در استقرار گونه‌هاي گياهي دارند و اين عوامل با تأثير بر يگديگر عامل عمدة پراكنش گونه‌هاي گياهي هستند. نتايج تجزية مؤلفه‌هاي اصلي نشان داد كه مهم‌ترين ويژگي‌هاي اقليمي مؤثر در پراكنش و استقرار گونه‌هاي غالب، بارندگي و دما و از بين عامل¬هاي پستي و بلندي، عامل ارتفاع از سطح دريا تأثير به¬سزايي دارد. بررسي نشان داد كه با افزايش ارتفاع، گونه‌هاي بالشتكي پراكنش بيشتري دارند. اين¬طور استنباط مي‌شود كه عامل‌هاي محيطي مهم ديگري نيز تأثير‌گذار بر پوشش گياهي منطقه‌‌اند. واژه‌هاي كليدي: گونه‌هاي غالب، تجزية تطبيقي متعارف، رسته¬بندي، منطقة شكار ممنوع كركس، پستي و بلندي، اقليم، شهرستان نطنز.

Karkas hunting prohibited region has 92100 ha area and is located at the central part of Isfahan province. This area is a part of arid and semi-arid ecosystem of Iran. The aim of this study was to investigate the relationships of dominant species of Karkas region with environmental factors including physiographic and climatic factors. Primarily, the vegetation types were distinguished at the filed with physiognomic-floristic-ecologic methods. The species data were gathered with stratified random sampling method using 10m><10m quadrats with recording percentage of the species cover, litter, bare soil and gravel within each quadrat. The physiographic factors including elevation and slope in addition to climatic parameters such as temperature and amount of precipitation were studied. Using Canonical Correspondence Analysis (CCA) Species relations with the environmental factors was studied. The results of study confirmed the drastic effect of environmental factors on dominant species establishment in Karkas region. It was shown that environmental factors interactions was the main factor on species establishment. The results of PCA showed that the most important climatic characteristic on the distribution and establishment of dominant species are precipitation and temperature, while elevation was the most important characteristic of physiography. Results revealed that increase in elevation leads to occurrence of cushion species. In general it could be concluded that in addition to the studied parameters, some other environmental factors play role in plants distribution of Karkas region.