بررسي عوامل موثر بر مشاركت مرتعداران در طرح‏هاي مرتعداريبررسي عوامل موثر بر مشاركت مرتعداران در طرح‏هاي مرتعداري

Investigation of factors influencing participation of pastoralistsin range management plans in Tafresh County rangelands

چكيده در سال‌هاي اخير، طرح‌هاي مرتعداري نقش مهمي را در جلوگيري از تخريب مراتع و بهبود وضعيت آنها ايفا كرده‌اند. بخش اصلي طرح‌هاي مرتعداري دخالت و مشاركت افرادي است كه از آن بهره‌برداري مي‌كنند كه بدون توجه به آنها، اين رويكرد از كارايي لازم در مديريت مراتع برخوردار نخواهد بود. بر اين اساس، هدف از مطالعه حاضر، بررسي عوامل موثر بر‎ مشاركت مرتعداران در طرح‏هاي مرتعداري در مراتع تفرش بود. اين تحقيق از نوع توصيفي- همبستگي بود كه جامعه آماري آن 95 مجري (مرتعدار) را شامل شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران و روش نمونه‎گيري تصادفي- سيستماتيك، 55 مرتعدار تعيين شد. نتايج نشان داد كه رابطه معني‏داري بين متغير ميزان مشاركت در طرح‏هاي مرتعداري و متغيرهاي رضايت و آگاهي از طرح، انگيزه مشاركت، بهره‌گيري از رسانه‏هاي جمعي، درك نسبت به اثربخشي روش‏هاي ترويجي، تعداد واحد دامي تحت تملك، مالكيت اراضي زراعي ديم و گوسفند و بز موجود در مرتع، تعداد دام مجاز براي ورود به محدوده طرح و تعداد ماه‏هاي نگهداري دام در روستا وجود داشت. بين ميانگين ميزان مشاركت مرتعداران از نظر نوع واگذاري طرح‏هاي مرتعداري نيز تفاوت معني‏داري وجود داشت. نتيجه‌گيري كلي اين پژوهش، بيانگر از آن است كه مقوله مشاركت بايد در طراحي و اجراي طرح‌هاي مرتعداري مورد توجه ويژه قرار گيرد تا اثربخشي اين طرح‌ها تضمين شود. واژه‌هاي كليدي: مشاركت، مرتعدار، طرح‏هاي مرتعداري، روش‌هاي ترويجي.

In the recent years, range management plans have played an important role in preventing rangeland degradation and improving their conditions. The principal essence of any range management plan is to involve those people who exploit the range resources, without which range management efficiency will be negligible. Accordingly, this study aimed to investigate factors influencing participation of pastoralists in range management plans in Tafresh County rangelands. This study designed as a correlation-descriptive research. A sample of 55 out of 95 pastoralists in the study area were selected, using "systematic random sampling" method. The findings revealed that the extent of satisfaction of plan, stakeholders awareness, motivation for participation, extent of mass media use, effectiveness of extension methods, livestock ownership, ownership of rain-fed land, ownership of sheep and goats, number of livestock permit number, and the periods that livestock is maintained in village had positive significant correlation with the extent of participation in range management plans. In addition, extents of participation of pastoralists groups were significantly different in terms of types of plans. In conclusion, people participation should be taken into account in all stages of designing and implementing range management plans, hence the effectiveness of these plans can be guaranteed. Keywords: Participation, pastoralist, Range management plans, Extension