تاملي بر رويكردهاي زاهدانه در تاريخ تصوف

تاملي بر رويكردهاي زاهدانه در تاريخ تصوف

رويكردِ زاهدانه ، يكي از كهن‌ترين جريان‌هاي فرهنگي و اجتماعي دوره اسلامي است كه چندان كه بايد نتوانسته خود را از سايه تصوّفِ اسلامي بيرون كشد و ابعادِ خود را آن چنان كه شايسته است بشناساند . بدين منظور، اين مقاله به واكاويِ گوشه‌اي از تاريخ و فرهنگِ دوره اسلامي پرداخته است . شناساييِ پيوندهاي زهد و تصوّف و توجه به ويژگي هاي رويكردِ زاهدانه ، كه نشان‌دهنده سيّاليّتِ اين جريانِ عظيمِ فرهنگي و اجتماعي است ، بيان مي‌دارد كه چگونه دنياگريزي و ساده ‌زيستيِ همراه با ترسِ از عذابِ الهي به عنوانِ رويكردِ نخستينِ اين جنبش، آرام آرام و به اقتضاي تغييراتِ سياسي- اجتماعي حاكم بر جامعه، جاي خود را به گفتمانِ اعتراضي و پويا در نقدِ انحراف از مبانيِ اسلام در دوره اموي داد . پس از اين سرفصلِ مهم و در پاسخ به نيازهاي بنيادينِ فكري و فرهنگي، براساسِ رويكردِ تغيير و تكامل، شرايط براي پذيرشِ خصلت‌هاي عرفاني مهيا گرديد . اين مقاله با روشِ توصيفي ابعاد و كاركردهاي اين جريانِ فرهنگي را مورد بررسي قرارداده است.

Ascetics, movement is one of the oldest social and cultural movements in the Islamic era that could not be recognized remarkably of the shadow of Islamic Sufism and could not introduce its dimensions as they are worthy. Therefore, this article is to survey some parts of Islamic history and culture. Identifying the associations between the asceticism and Sufism, and paying attention to Ascetics’ functions which shows the flexible approaches of this huge cultural and social movement, tells that how seclusion, simplism and the fear from divine punishment as the first approach of this movement, slowly , and based on political and social changes in the society was replaced with critical and dynamic debate that criticized the deviation from Islamic basis in the Bani-Omayyah ’s era. After this important topic and in response to fundamental intellectual and cultural needs, and based on change and evolution approach, admission of theosophical characteristics was acceptable and Ascetics movements was changed into Sufism and theosophical movement.