ارزيابي خصوصيات گياه‌شناسي و بازده و اجزاي اسانس اكوتيپ‌هاي آويشن كرماني (Thymus carmanicus Jalas) در ايران

ارزيابي خصوصيات گياه‌شناسي و بازده و اجزاي اسانس اكوتيپ‌هاي آويشن كرماني (Thymus carmanicus Jalas) در ايران

مقدمه: آويشن كرماني با نام علميJalas Thymus carmanicus گونه‌اي معطر و دائمي از خانواده نعناعيان است كه در مناطق مختلف ايران پراكنش دارد. هدف: در اين مطالعه، خصوصيات گياه‌شناسي و بازده و اجزاي اسانس اكوتيپ‌هاي آويشن كرماني در رويشگاه‌هاي طبيعي ايران مورد ارزيابي قرار گرفت. روش بررسي: اكوتيپ‌هاي آويشن كرماني از كرمان (دو منطقه راين و سيرچ)، يزد، اصفهان و شاهرود جمع‌آوري شدند. مشخصات جغرافيايي مناطق جمع‌آوري نمونه‌ها و صفات گياه‌شناسي اكوتيپ‌ها ثبت شد. استخراج اسانس به روش تقطير با آب به مدت 3 ساعت انجام شد و شناسايي كمي و كيفي تركيبات نمونه‌هاي اسانس به وسيله دستگاه‌هاي گاز كروماتوگراف و گاز كروماتوگراف متصل به طيف‌سنج جرمي2 انجام شد. نتايج: بازده اسانس‌ سرشاخه خشك اكوتيپ‌هاي كرمان - راين، كرمان - سيرچ، يزد، شاهرود و اصفهان به ترتيب برابر 5/2، 9/1، 0/2، 8/1 و 5/1 درصد بود. در هريك از نمونه‌هاي اسانس اكوتيپ‌هاي كرمان - راين، كرمان - سيرچ، يزد، شاهرود و اصفهان به ترتيب تعداد 34، 36، 37، 38 و 33 تركيب شناسايي شد كه به ترتيب 7/98، 9/98، 9/96، 3/92 و 2/98 درصد از اين اسانس‌ها را تشكيل مي‌داد. كارواكرول (7/80 – 42 درصد)، تيمول (8/11 - 1/4 درصد)، پاراسيمن (8/12- 5/2 درصد)، گاماترپينن (3/7- 7/3 درصد) و بورنئول (3/8– 1/3 درصد) از تركيب‌هاي اصلي اسانس اكوتيپ‌ها بود و كارواكرول تركيب عمده در همه اكوتيپ‌ها بود. نتيجه‌گيري: آويشن كرماني به واسطه دارا بودن مقدار قابل توجهي اسانس و تركيبات فنلي ارزشمند تيمول و كارواكرول مي‌تواند در صنايع دارويي مورد استفاده قرار گيرد.

Background: Thymus caramanicus is an aromatic and perennial plant of Lamiaceae family, which distributes in different areas of Iran. Objective: In this study, botanical traits and oil content/chemical composition of Thymus carmanicus Jalas ecotypes are evaluated in natural habitats of Iran. Methods: Ecotypes of Th. carmanicus were collected from Kerman (Sirch and Rayen), Yazd, Esfahan and Shahrud. In addition, the geographical origins and the botanical traits of ecotypes were recorded. Oils were extracted by hydrodistillation method for 3h and its constituents determined by GC and GC-MS. Results: The essential oils content (w/w%) of the Kerman-Rayen, Kerman-Sirch, Yazd, Shahrud and Esfahan ecotypes were 2.5%, 1.9%, 2.0%, 1.8% and 1.5%, respectively. 34, 36, 37, 38 and 33 components were identified and quantified in oil samples of Kerman-Rayen, Kerman-Sirch, Yazd, Shahrud and Esfahan ecotypes, representing 98.7, 98.9, 96.9, 92.3 and 98.2% of these oils, respectively. The ranges of major constituents were as follow: carvacrol (42.0 – 80.7%), thymol (4.1 – 11.8%), ?-cymene (2.5 – 12.8%), ?- terpinene (3.7–7.3%). and borneol (3.1–8.3%). The carvacrol was the main compound in all ecotypes. Conclusion: Th. carmanicus contains the high content of essential oil and phenolic components including carvacrol and thymol, which can be used in pharmaceutical industries. Thymus caramanicus, Essential oil, Thymol, Carvacrol