اثر تاريخ كاشت و نسبت هاي مختلفN – P – K بر عملكرد دانه و كارايي مصرف نيتروژن در گندم در شرايط آب و هوايي اهواز

اثر تاريخ كاشت و نسبت هاي مختلفN – P – K بر عملكرد دانه و كارايي مصرف نيتروژن در گندم در شرايط آب و هوايي اهواز

به منظور بررسي اثر نسبت هاي مختلف N-P-K و تاريخ كاشت بر عملكرد دانه و كارايي مصرف نيتروژن، آزمايشي به صورت كرت هاي يك بار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در سال زراعي 88 – 87 در مزرعه آزمايشي دانشكده كشاورزي، دانشگاه شهيد چمران اهواز انجام شد. تيمار اصلي شامل تاريخ كاشت در 3 سطح، 1 – اولين تاريخ كاشت (5 آبان)، 2 – دومين تاريخ كاشت (25 آبان) و 3 – سومين تاريخ كاشت (15 آذر) و تيمار فرعي شامل نسبت هاي مختلفN-P-K (كيلوگرم در هكتار) در 4 سطح، 1 – شاهد (0-0-0)، 2 – 40% كمتر از بهينه (40- 50-70)، 3 – بهينه (80-90-110) و 4 – 40% بيشتر از بهينه (120-130-150) بود. صفات مورد اندازه گيري شامل عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و شاخص هاي كارايي مصرف نيتروژن بود. نتايج آزمايش نشان داد كه در محدوده ي تاريخ كاشت بهينه در منطقه (تاريخ كاشت هاي دوم و سوم) بهترين عملكرد دانه (به ترتيب، 04/5 و 23/5 تن در هكتار) توليد شد. در مقابل تاريخ كاشت زود هنگام كمترين (68/4 تن در هكتار) عملكرد دانه را دارا بود. در بين تيمارهاي كودي بيشترين و كمترين عملكرد دانه به ترتيب مربوط به نسبت 120-130-150 و شاهد به ميزان 18/6 و 27/3 تن در هكتار بود. در بين اجزاي عملكرد وزن هزاردانه و تعداد سنبله در متر مربع به ترتيب بيشترين تاثير را در بهبود عملكرد دانه در بين تاريخ هاي كاشت و سطوح كودي دارا بودند. بهترين كارايي مصرف نيتروژن (08/38 كيلوگرم بر كيلوگرم) در دومين تاريخ كاشت و سطح كودي 40% كمتر از بهينه به دست آمد. به علاوه با افزايش مصرف نيتروژن كارايي مصرف نيتروژن نيز كاهش يافت؛ همچنين در هر سه تاريخ كاشت، نسبت كودي 40-50-70 بهترين كارايي مصرف نيتروژن را دارا بود. در مجموع مشخص شد كه اگر چه بالاترين عملكرد دانه در تيمار تاريخ كاشت دوم و سطح كودي 40% بيشتر از بهينه به دست آمد؛ ولي اين شرايط بهترين كارايي مصرف نيتروژن را نداشت.

To study the effect of different N-P-K levels and planting dates on wheat yield and N-use efficiency, a field experiment was conducted in Agricultural Faculty of Shahid Chamran University at 2008-2009. Experimental design was split plot on RCB with 3 replications. Main plot was planting date in 3 levels (27 Oct, 16 Nov, 6 Dec) and sub-plot was different N-P-K levels including F1-control (0-0-0), F2- 40% lower than optimum (70-50-40), F3- optimum (110-90-80), and F4- 40% higher than optimum (150-130-120). Crop grain yield and yield components and also different N-use efficiency indices were measured. Results showed that best grain yield was obtained at range of optimum planting date (second and third planting date). Early planting date had the lowest grain yield for fertilizer treatments. Highest and lowest grain yield belonged to level of 150-130-120 and control plot (6.18, 3.27 t/ha) respectively. Seed 1000-weight and No. raceme per m2 had the best effect on the grain yield improvement, respectively. Best NUE (38/08 kg/kg) was obtained in the second planting date and N-P-K level of 40% lower than optimum treatment. In addition, NUE declined with increase in N application. Also, in all planting dates, 70-50-40 fertilizer level had the best NUE. In conclusion, the treatment which produced the highest grain yield had not the best NUE.