بررسي امكان حذف گاز ايران از خط ‏لوله نابوكو

Iranʹs Presence in the Nabucco Pipeline

اتحاديه‎ي اروپا به عنوان سومين مصرف‏كننده‎ي بزرگ گاز جهان، پس از ايالات متحده و جمهوري‏هاي شوروي سابق، وابستگي قابل ملاحظه‏اي به واردات گازطبيعي دارد و روسيه به‏عنوان بزرگ‎ترين صادركننده‎ي گاز به اروپا، پس از مناقشات گازي سال‎هاي 2006 و 2009، عملا به‏طرف غيرقابل اعتمادي براي اروپا تبديل شده ‏است. در چنين چارچوبي، اروپا در راستاي سياست تامين امنيت انرژي خود، به‎دنبال آن است تا مبادي تامين انرژي به‎ويژه گاز خود را متنوع كند، بنابراين ايده‎ي احداث خطوط لوله‏اي كه از روسيه سرچشمه نگرفته است و نيز از خاك كشورهاي نامطمين (مانند اوكراين) نمي‎گذرد، مطرح مي‎شود. احداث خط‏لوله‎ي نابوكو در اين بستر معرفي شده است. علي‎رغم وجوب دومين ذخاير گاز جهان در جغرافياي ايران و ابراز تمايل اوليه‎ي كشورهاي اروپايي به حضور ايران در اين پروژه، در نهايت قرارداد احداث خط‏لوله‎ي نابوكو بدون حضور ايران در تركيه منعقد گرديد. اين‏مقاله به‎دنبال آن است تا با نگاهي صرفاً كارشناسي، بررسي كند آيا كشورهايي كه به عنوان تامين‏كننده‎ي گاز اين خط‏لوله (بدون ايران) در نظر گرفته شده‏اند، قادر خواهند بود اين حجم گاز را به نابوكو تحويل دهند و به عبارت ديگر آيا اين خط‏لوله خواهد توانست بدون حضور ايران دوام داشته باشد يا خير و اگر پاسخ، مثبت باشد، تبعات اين عدم حضور براي كشور ما چه ‏خواهد بود. طبقه‏بندي JEL : O22, O24, O52, O53, Q40, Q41. كليد واژه: امنيت انرژي، بازار اروپا، صادرات گازطبيعي، ظرفيت توليد، نابوكو.

The European Union, as the third most important consumer of gas in the World, after the USA and the ex-Soviet Union, is heavily dependent on gas imports. Russia, as the most important gas exporter to Europe has turned into an unreliable trading partner, following the gas disputes of 2006 and 2009. It is in this context that as part of its policy of energy security, Europe is attempting to diversify its sources of energy, notably natural gas. The idea of constructing a pipeline that does not originate from Russia and does not cross unstable Ukraine is one such measure. The Nabucco line has to be understood in this context. Despite initial indications from European countries that Iran should participate in the project, eventually the Nabucco line contract was signed in Turkey without Iranʹs participation. This study is focused on determining whether the participating countries can provide the required volume of natural gas to make full use of the pipeline. In case this is possible, the study assesses the consequences for Iran of being absent from the project. JEL Classifications: 022, 024, 052, 053, Q40, Q41