تحليل توزيع تسهيلات عمومي شهري در راستاي عدالت فضايي با مدل يكپارچه دسترسي در مشهد

تحليل توزيع تسهيلات عمومي شهري در راستاي عدالت فضايي با مدل يكپارچه دسترسي در مشهد

گذار از رويه هاي موجود براي بررسي تمركز فضايي تسهيلات شهري در قالب محدوه هاي رسمي شهرداري (مناطق و نواحي) به عنوان واحد مطالعاتي و بهره گيري تكنيك هاي كمّي رايج مانند تاكسنومي، شاخص موريس، ضريب آنتروپي و ضريب همبستگي براي تحليل عدالت فضايي و ارايه ي روشي جديد براي تحليل توزيع فضايي تسهيلات شهري و دسترسي به آن به صورت يكپارچه، هدف عمده ي تحقيق مي باشد. درراستاي دستيابي به اين هدف ضمن معرفي و ارزيابي كارآيي مدل خودهمبستگي فضايي (Spatial Autocorrelation)، شاخص موران (Moran’s I) و آماره عمومي G با كمك سيستم اطلاعات جغرافيايي (Arc GIS) و نرم افزار Geo Data كه به وسيله ي آن امكان تحليل توزيع فضايي تسهيلات شهري به صورت يكپارچه فراهم مي شود، به تحليل توزيع فضايي و دسترسي به 12 نوع تسهيلات عمومي شهري كه در 820 نقطه ي شهري در سطح 12منطقه و 51 ناحيه ي شهرداري مشهد پراكنده شده،پرداخته و ميزان دسترسي يكپارچه به تسهيلات شهري با مدل هاي فوق الذكر تحليل شده است. نتايج به دست آمده از تحقيق نشان مي دهد كه بر اساس شاخص موران كه برابر Moran’s I=0.35 مي باشد، الگوي توزيع و تمركز فضايي تسهيلات عمومي در شهر مشهد از نوع خوشه اي نقاط با تمركز پايين (Cold spot) است و بيانگر اين واقعيت است كه فضاهاي با دسترسي پايين در مجاور يكديگر متمركز شده اند. همچنين مقدار آماره ي عمومي G، برابر صفر و مقدار Z برابر با 76.74 مي باشد. مقدار ضريب موران دو متغيّره برابر با 0.08 مي باشد كه با توجه به شيب خط رگرسيون بين تراكم جمعيّت و تعداد تسهيلات عمومي در نواحي شهر مشهد، بيانگر رابطه ي مثبت و نه چندان معني دار است و نمايانگر اين واقعيت مي باشد كه نواحي با ارزش تسهيلات بالا و جمعيّت بيشتر بر هم منطبق مي باشند. گرچه مقدار شاخص موران ناچيز است ولي به طور نسبي اين واقعيت را تاييد مي كند.

Transition from the existing procedures for investigating spatial concentration of urban facilities in the form of formal limitations of municipality (districts and regions) as a unit of study and using the available and current quantitative techniques such as taxonomy, Morris index, entropy coefficient and correlation coefficient for analyzing spatial justice and presenting a new method for analyzing spatial distribution of urban facilities and its integrated access are of the main objectives of this research. In order to achieve this goal, while introducing and evaluating the efficiency of spatial autocorrelation modle, Moran’s index and G general statistics, by the help of Geographical Information System (Arc GIS) and Geo Data software, which enables the integrated analysis of spatial distribution of urban facilities, the analysis of spatial distribution and access to 12 types of urban public facilities which are scattered over 820 urban points over 12 regions and 51 districts of Mashad Municipality has been performed and the extent of integrated access to urban facilities have been analyzed by the above said models. The results obtained from this research indicates that based on Moran’s Index, I= 0.35, the spatial distribution and concentration pattern of urban facilities in Mashhad city is of cluster type of spots with low concentration (cold spot) and indicates the fact that areas with low access are concentrated adjacent to each other. Also the value of G general statistics is equal to zero and for Z, is equal to 76.74. The value of two variables Moran’s coefficient is equal to 0.08, which considering the regression line slope between the population density and the number of public facilities in Mashhad area, indicates a positive relationship and represents this fact that the areas with high value of facilities and more population are in conformity with each other. Although the value of Moran’s index is negligible but relatively confirms this fact.