مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تحليل و ارزيابي كاربري اراضي روستا – شهرهاي كوچك در ايران با استفاده از GIS مطالعه موردي؛ خوشرودپي بابل

چكيده فارسي :

برنامه ريزي كاربري اراضي شهري به عنوان هسته اصلي برنامه ريزي شهري نقشي مهم در ساماندهي فضايي- مكاني شهرها ايفا مي كند و ارزيابي چگونگي برنامه ريزي كاربري اراضي شهري مهم تر از آن مي‌باشد. خوشرودپي در سال 1381 تبديل به شهر شده و با جمعيتي معادل 5700 نفر در جنوب شهرستان بابل قراردارد. ضعف مدِيريت و عدم اجراي قوانين و مقررات شهر سازي از يك سو و اطلاق آن بعنوان شهر محروم در شهرستان بابل از سويي ديگر، موجب گرديده كه به لحاظ ارائه خدمات و امكانات و ساماندهي مكاني- فضايي كاربري اراضي شهر نابسامان باشد. در پژوهش حاضر كاربري‌هاي شهر از دو جنبه كمي و كيفي مورد بررسي قرار گرفته است. دربررسي كمي، به سطوح و سرانه‌هاي مورد نياز در وضع موجود و افق ده ساله آتي شهر (1395) پرداخته شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه در شرايط موجود، مساحت كاربري‌هاي دايرشهر خوشرودپي با توجه به سرانه‌ها و استانداردها حدود 108265مترمربع كمبود فضا دارد. در تحليل كيفي كاربري اراضي شهر با استفاده از نرم افزاز Arc GIS و با توجه به شاخص‌هاي ارزيابي (مطلوبيت، ظرفيت، سازگاري)، نتايج حاصل بيانگر آن است كه مكان گزيني اكثر كاربري‌هاي اين شهر از نظر مطلوبيت در شرايط نسبتاً نامطلوب قرار داشته، در عين حال به لحاظ سازگاري، گرچه چگونگي استقرار كاربري‌ها نسبتاً سازگار بوده ولي در تحليل ظرفيت، غير از كاربري‌هاي تجاري، اداري و تا حدودي آموزشي، ساير كاربري‌ها ازجمله در بهره مندي ازكاربري ورزشي حدود 75 درصد، تجاري 67 درصد و درماني80 درصد جمعيت خارج از شعاع مفيد دسترسي قرار داشته و امكان استفاده بهينه از خدمات مورد نياز در اين زمينه‌ها را ندارند. اينك يافته‌هاي اين تحقيق بيانگر آن است كه با توجه به اينكه خوشرودپي با توپوگرافي هموار و دشتي، زمينه توسعه و گسترش فيزيكي آن در آينده بسيار محتمل بوده و به مرور قابليت جذب بازارهاي تجاري و اقتصادي شهر بابل را خواهد داشت، لذا توجه به ايجاد تسهيلات و استقرار منطقي كاربري‌ها با تاكيد بر شاخص‌ها و استانداردها، تخصيص فضاهاي مورد نياز و توزيع فضايي – مكاني مناسب آن، جهت رفع كمبودهاي آتي شهر با استفاده از نيروهاي متخصص شهري بايد در اولويت برنامه ريزي‌ها قرار گيرد.