عوامل محيطي موثر بر گسترش گلابي وحشي (Pyrus glabra Boiss.) در منطقه سپيدان استان فارس

اين تحقيق با هدف شناخت خصوصيات اكولوژيك گونه گلابي وحشي در استان فارس اجرا شده است. ابتدا منطقه پراكنش گلابي وحشي بر روي نقشه توپوگرافي مشخص و با توجه به روش تحقيق، دامنه ارتفاعي (پراكنش افقي و عمودي) گلابي وحشي تعيين و با توجه به متغيرهايي مانند جهت جغرافيايي، شكل زمين و با توجه به قرار گرفتن رويشگاه مورد مطالعه در‌ طبقه ارتفاعي بيش از 2000 متر و با احتساب 4 جهت و 4 شكل زمين، جمعاً 13 قطعه نمونه 10 آري تعيين و اطلاعات مورد نياز در هر قطعه نمونه و وضعيت زادآوري در ميكروپلاتهاي يك آري (10×10 متر) برداشت و در فرمهاي مخصوص ثبت شد. در هر يك از قطعات نمونه نيز در حد امكان نيمرخ خاك حفر و داده‌هاي بدست آمده با استفاده از آزمون چندمتغيره خطي PCA تجزيه و تحليل شدند. در اين رويشگاه، گونه گلابي وحشي با متوسط تعداد 8 اصله در قطعه نمونه ظاهر شده كه 73 درصد آنها به‌صورت شاخه‌زاد بودند. ميانگين قطر برابرسينه درختان 14 سانتي‌متر، متوسط مساحت تاج درخت 11 مترمربع، حداقل ارتفاع كل 2 و حداكثر آن 8/7 متر و ارتفاع متوسط درخت 6/4 متر بدست آمد. از نظر تعداد پايه‌ها، دامنه‌هاي واقع در جهت غرب بيشترين تعداد را به‌خود اختصاص داده‌اند، اما از نظر متغيرهايي مانند قطر برابرسينه، ارتفاع تنه، مساحت تاج و ارتفاع كل، بيشترين مقدار مربوط به دره‌هاي واقع در جهت شرق بود. عامل محدود‌ كننده خاك وجود لايه سنگي و درصد سنگ و سنگريزه بود. باروري خاك در بيشتر موارد براي پشتيباني گياه كافي بوده و خاك آنها را در زمره خاكهاي حاصل‌خيز جنگلي قرار داده است. در نهايت شكل زمين و حاصل‌خيزي خاك از عوامل مؤثر در تعيين گسترشگاه گونه گلابي وحشي در اين رويشگاه محسوب مي‌شوند.

In this research, several ecological characteristics of Pyrus glabra Boiss. were studied. Distribution area of wild pear was drawn on a topographic map, and altitudinal range of horizontal and vertical distribution was determined. This species is mostly distributed on altitudes above 2000 m. Thirteen sample plots, each 1000 m2 were selected considering aspect, land form and altitudinal classes. In each sample plot, various variables such as species, diameter at breast height, tree height, crown cover, origin (standard or coppice), age class, number of sprouts, associated species and forest type were measured or recorded. A soil profile was dug in each sample plot in order to study physico–chemical properties of soil. Data were tested with Principal Component Analysis (PCA). The average number of trees per plot was 8, from which 73 percent were of coppice origin. The mean diameter of breast height was 14 cm and the average of tree crown area was 11 m2. The minimum and maximum height of trees were 2 m and 7.8 m, respectively, while the mean height was 4.6 m. The western aspects contained the highest number of trees per plot, while the eastern vallies showed the highest values for diameter at breast height, trunk height, crown area, and total height. The depth of bed rock and the percent of sand and gravel were limiting factors in the soil of the studied area. The soil fertility is sufficient for plant growth in most cases and could be regarded as moderate fertile forest soils. Land form and soil fertility are the most important factors for distribution of wild pear in the studied area.