ساقاب توليدي توده‌هاي جنگلي خالص بلند‌مازو و راش در فصل تابستان

Stemflow generations in natural and pure stands of Chestnut leaved oak {Quercus castaneifolia C.A.M) and Oriental beech {Fagus orientalis Lipsky) within the summer

اين پژوهش با هدف تعيين مقادير ساقاب توليدي در دو توده جنگلي بلندمازو (Quercus castaneifolia C.A.M) و راش (Fagus orientalis Lipsky) خالص واقع در جنگل آموزشي- پژوهشي دانشگاه تهران (خيرود) انجام شد. ساقاب توليدي با استفاده از جمع‌آوري كننده‌هاي مارپيچي كه در ارتفاع برابرسينه درختان دو گونه با قطرهاي مختلف نصب شده بود، اندازه‌گيري شد. مقدار بارندگي تابستانه با استفاده از سه جمع‌آوري كننده باران كه در نزديكترين فضاي باز نسبت به قطعات نمونه مورد مطالعه قرار گرفته بودند، اندازه‌گيري شد. در طول دوره مطالعه (تابستان 1388)، 10 مورد بارندگي با عمق تجمعي 257 ميلي‌متر ثبت شد. متوسط سهم ساقاب توليدي براي دو گونه بلندمازو و راش به‌ترتيب 2/0 و 6/2 درصد از بارندگي تابستانه برآورد شد. نتايج نشان داد كه با افزايش مقدار بارندگي، توليد ساقاب در دو گونه افزايش نشان مي‌دهد. همچنين در اين مطالعه بين نسبت ساقاب به بارندگي تابستانه، به بارندگي تابستانه (ساقاب به بارندگي تابستانه/ بارندگي تابستانه)‏ْ‏، در بلندمازو و راش به‌ترتيب يك رابطه افزاينده و ضعيف (43/0 =R2) و افزاينده و قوي (93/0 =R2) بدست آمد.‏‏ْ متوسط ضريب زبري پوست با توجه به مولفه‌هاي تعداد شيارها و عمق متوسط شيارهاي موجود در پوست براي دو گونه بلندمازو و راش به‌ترتيب 4/0±1/2 و 2/0±5/0 اندازه‌گيري گرديد. اين مطالعه نشان داد كه ساقاب سهم بيشتري از بارندگي تابستانه را در جنگل راش نسبت به بلندمازو به‌‌خود اختصاص مي‌دهد و راش حدود 13 برابر بلندمازو ساقاب توليد مي‌كند كه يكي از مهمترين دلايل اين امر را مي‌توان به پوست صاف و ظرفيت كم نگهداري آب پوست گونه راش نسبت داد.

Measurements of stemflow (SF) were conducted during the 2009 summer season in pure and natural oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) and oak (Quercus castaneifolia C.A.M) forests located in the Kheyrud Forest Research Station of Tehran University. Measurements were made inside two plots of beech and oak forests with areas of 0.56, 0.12 ha, respectively. SF was collected from six beech and oak trees with different diameters by the spiral-type SF collection collars installed at diameter at breast height. Gross rainfall (GR) was collected by means of three manual collectors placed in a neighboring open area from the study plots. All the measurements were performed on a rainfall event basis. During the study period, 10 events were recorded with cumulative GR of 257 mm. The cumulative SF depths for beech forest was 8.1 mm, whilst for oak forest was 0.7 mm. At the event scale, the averages intercepted rainfall by the stemflow in beech and oak forests, i.e. SF/GR, were 2.6%, 0.2%, respectively. A strong positive correlation was observed between [(SFAJR)/GR] (R2= 0.93) in the beech forest, while a weak positive correlation was observed in the oak forest (R2= 0.43). Averages bark roughness indices calculated by the number of bark furrows and furrows depths were measured 2.10 and 0.50 for oak and beech trees, respectively. Although the study indicated that GR allocated to SF is not a remarkable amount in both oak and beech forests, the SF volume in the beech trees is higher than that of oak which was found to be highly correlated with higher bark water storage capacity as well as higher bark roughness of the oak trees.