مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تحليل عوامل موثر بر تقاضاي سيگار در ايران در دوره 1363-1387

چكيده فارسي :

در اين پژوهش از دو بعد نظري و تجربي مساله سيگار را مورد بررسي قرار داده‌ايم. در بعد نظري، با استفاده از مدل اقتصاد خرد برا ي تقاضاي سيگار به بررسي تاثير عادت بر مصرف سيگار مي‌پردازيم و در بعد تجربي با استفاده از اطلاعات هزينه خانوار شهري بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران و داده‌هاي مركز آمار ايران به بررسي عوامل موثر بر مصرف سيگار (قيمت سيگار، درآمد خانوار شهري، نرخ با سوادي، نرخ بيكاري و نرخ طلاق) با استفاده از روش اقتصادسنجي پرداخته كه نتايج به صورت زير به دست مي‌آيد: رقم كشش قيمتي تقاضا برابر 27/0 است؛ يعني اگر قيمت يك درصد بالا رود، مصرف سيگار 27/0 درصد كاهش‌مي يابد كه چون كشش قيمتي كالاي سيگار كمتر از يك مي باشد، سيگار كالايي كم‌كشش است. همچنين، رقم كشش درآمدي برابر 447/0 در مورد متغير درآمد خانوار نشان مي‌دهد كه اگر درآمد يك درصد بالا رود، مصرف سيگار 447/0 درصد افزايش مي يابد. يعني سيگار، كالاي نرمال ضروري است. جهت در نظر گرفتن اثر شكل درآمد رقم 05/0 در مورد متغير 2LOG I به عنوان متغير مجذور درآمد (به شكل لگاريتمي) نشان مي‌دهد كه تاثير درآمد بر مصرف سيگار يكنواخت نيست و انتظار مي رود كه در سطوح درآمد بالاتر، به دليل اينكه كشيدن سيگار مستلزم صرف زمان است و فرد پس از مصرف معيني به نقطه اشباعش رسد كه درآن بيشترين مصرف را دارد، لذا تاييدي بر فرضيه يادشده است، يعني با افزايش درآمد مصرف سيگار به طور كاهنده افزايش‌مي يابد كه ضريب منفي براي 2(LOGI) مويد اين امر است. همچنين، با افزايش يك درصد بيكاري ميزان مصرف سيگار به طور متوسط 2/0 درصد بالا رفته و با افزايش يك درصد باسوادي، ميزان مصرف سيگار به طور متوسط 54/2 درصد كاهش خواهديافت. ضريب مربوط به تاثير نرخ طلاق بر مصرف سيگار در سطح 5 درصد معنادار نيست.