تحليل عوامل بازدارنده توسعه كشت‌هاي گلخانه‌اي (مطالعه موردي استان اصفهان)

An Investigation of the Inhibitory Factors in the Way of Greenhouse Cultivation Development (Case Study: Isfahan Province)

كشتهاي گلخانه‌اي با توجه به فراهم نمودن شرايط مصنوعي توليد و با خنثي كردن عوامل محيطي اهميت ويژه‌اي در پيشبرد فرآيندهاي توسعه كشاورزي دارند. بديهي است برنامه‌ريزي مناسب در جهت توسعه اين نظام توليدي با توجه به شرايط ويژه آن نيازمند شناخت عوامل و محدوديت‌هايي است كه بازدارنده توسعه كشت هستند. بر اين اساس تحقيق حاضر با هدف كلي بررسي عوامل و محدوديت‌هاي توسعه كشت‌هاي گلخانه‌اي در استان اصفهان انجام شد. اين پژوهش از نوع كاربردي است، كه به روش پيمايشي انجام گرفته و از ابزار پرسشنامه و روش مصاحبه براي جمع‌آوري داده‌هاي مورد نياز استفاده گرديده است. جامعه آماري اين تحقيقق شامل كليه گلخانه‌داران استان اصفهان بود (361 واحد گلخانه‌اي) كه تا پايان سال 1381 موفق به اخذ پروانه بهره‌برداري شده بودند، كه از بين آنها و بر مبناي فرمول كوكران 120 واحد براي نمونه‌گيري از 10 شهرستان استان كه داراي بيش از 10 واحد گلخانه بودند انتخاب شد. روايي ابزار تحقيق بر اساس ديدگاه كارشناسان و متخصصان باغباني، ترويج و توسعه كشاورزي و گلخانه‌داران باتجربه تاييد شد. همچنين پايايي ابزار تحقيق نيز بر پايه آلفاي كرونباخ براي پنج بخش پرسشنامه به ترتيب 73/0، 91/0، 86/0، 77/0 و 81/0 بدست آمد. داده‌هاي گردآوري شده با نرم افزار SPSSو Excel تحت ويندوز مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. گويه‌هاي مربوط به عوامل و محدوديت‌هاي تاثيرگذار بر توسعه كشت‌هاي گلخانه‌اي در پنج بخش عوامل اقتصادي، حمايت‌هاي دولتي، قوانين اداري، عوامل زيربنايي، عوامل اقليمي و عوامل فني بر پايه ضريب تغييرات اولويت‌بندي شدند. همچنين نتايج حاصل از تحليل عاملي نشان داد كه چهار عامل حمايتي، زيربنايي، قوانين اداري و عوامل اقتصادي مجموعاً 67/66 درصد واريانس عوامل بازدارنده توسعه كشت‌هاي گلخانه‌اي در استان اصفهان را تبيين مي‌كنند.

Greenhouse cultivations are of special importance in agricultural development because of their utilization of artificially controlled production factors and artificially created environmental conditions. Proper planning towards a desirable development of this system of agricultural production demands a thorough knowledge and understanding of the factors hindering its soud development. Towards this end, the present study was carried out as a case study in Isfahan to determine and pinpoint the limiting and inhibiting factors in the way of "in greenhouse production" development. The research is a kind of an applied one, conducted through a survey method. Questionnaire and interviews costituted the means for data gathering. The statistical population was comprised of all the greenhouse entrepreneurs (361) of Isfahan Province who had succeeded in attaining operation licenses by the end of 2002. One hundred and twenty greenhouse units were selected from 10 counties (in each of which 10 greenhouses were already in operation) of the province as the statistical sample units. Validity of the questionnaire was confirmed by a team of horticultural experts, selected faculty members, experts in agricultural extension and development as well as experienced greenhouse owners. Reliability was confirmed through Cronbachʹs Alpha (estimated as 0.73, 0.91, 0.86, 0.77 and 0.81 for 5 different sections of the questionnaire) SPSS and Excell software were employed to analyze the gathered data. The limiting factors hindering the development of greenhouse cultivation units were respectively found out as economic, support (governmental), administrative laws, infrastructural, and finally environmental and technical as based upon their corresponding coefficients. The four factors of: support, infrastructure, administrative laws, and economic factors were pointed out as determinants of 66.67% of the variance among the hindering factors.