تاثير القاي موتاسيون بر قابليت تركيب‌‌پذيري عمومي و روابط صفات در اسپرس (Onobrychis viciifolia Scop)

در اين مطالعه به منظور بررسي اثر القاي موتاسيون توسط موتاژن شيميايي اتيل متان سولفونات بر قابليت تركيب‌‌پذيري عمومي و روابط صفات در اسپرس، تعداد 40 ژنوتيپ موتانت نسل سوم به همراه 39 ژنوتيپ غيرموتانت از نظر خصوصيات مورفولوژيك و زراعي به مدت دو سال تحت شرايط مزرعه مورد بررسي قرار گرفتند. مقايسه ميانگين به تفكيك سال ها نشان داد كه فاميل هاي موتانت در سال دوم پس از استقرار كامل از عملكرد علوفه خشك و نسبت برگ به ساقه بيشتري نسبت به فاميل هاي غيرموتانت برخوردار بودند. نتايج قابليت تركيب‌‌پذيري عمومي صفات نشان داد كه موتاسيون مقادير و دامنه قابليت تركيب‌‌پذيري عمومي، بيشتر خصوصيات را كاهش داد، در حالي كه اين شاخص براي برخي صفات نظير نسبت برگ به ساقه افزايش يافت. تجزيه خوشه‌اي روي مقادير تركيب پذيري عمومي در هر يك از جوامع موتانت و غيرموتانت منجر به 3 گروه مجزا گرديد. براساس خصوصيات مهم برخي ژنوتيپ هاي موتانت (شماره‌‌هاي 8، 10، 12، 20، 25، 26 و 36) و غير موتانت (شماره‌‌هاي 7، 8، 9، 10، 11 و12) براي توسعه واريته تركيبي معرفي شدند. القاي موتاسيون رابطه بين برخي خصوصيات را تغيير داد. به‌عنوان مثال همبستگي عملكرد علوفه خشك با تعداد شاخه فرعي در غيرموتانت ها منفي بود، در حالي كه اين همبستگي در موتانت ها مثبت بود. همبستگي درصد برگ با تعداد ساقه در بوته در موتانت ها مثبت ولي در غيرموتانت ها منفي بود. مقايسه تجزيه عامل ها در دو جامعه نيز نشان داد كه فاميل هاي موتانت توانستند با تعداد عامل كمتري واريانس بيشتري را نسبت به فاميل هاي غيرموتانت توجيه كنند. نتايج نشان داد كه اگرچه جامعه موتانت و غيرموتانت مورد مطالعه منشا يكساني داشته‌‌اند اما القاي جهش و انتخاب طي چند نسل توانسته است بر توان تركيب‌‌پذيري و تا حدودي بر روابط بين صفات و عوامل پنهاني موثر بر آنها تاثير‌گذار باشد.

To evaluate the effects of induced mutation by Ethyle Methane Sulphonat (EMS) on general combining ability (GCA) and character relationships on Sainfoin, 40 M3 genotypes along with 39 non-mutant counterpart genotypes were assessed for 18 agro-morphological traits in the field during two years. Means comparison by year showed that mutant genotypes were superior for leaf/stem ratio and dry matter yield after established in the second year. Results showed that general combing ability (GCA) was lower in mutant genotypes for most of the traits. However, for several traits such as leaf to stem ratio the parameter was higher in mutant families. Cluster analysis based on general combining ability grouped mutant and non-mutant families separately in three clusters. Based on important traits, a number of mutant (8, 10, 12, 20, 25, 26 and 36) and non-mutant genotypes (7, 8, 9, 10, 11 and 12) were selected as best parents for synthetic variety development. Mutation changed relationships between several characters. For example correlation of dry forage yield with number of inflorescence was negative in non-mutant while positive in mutant families. Correlation of leaf percentage with number of stem per plant was positive in mutant but negative in non-mutant families. Factor analysis also showed that mutant families with fewer factors explained greater variance than non-mutant families, indicating that mutation induction and selection can change combining ability and relationships of traits and factors affecting the relations.