تغييرپذيري زماني و مكاني بيشينه بارش ماهانه در بخش هاي جنوبي درياي خزر

تغييرپذيري زماني و مكاني بيشينه بارش ماهانه در بخش هاي جنوبي درياي خزر

تغييرپذيري دما و بارش از ويژگي هاي اصلي اقليم به شمار مي آيد. به ويژه بارش در مقياس هاي زماني و مكاني مختلف داراي تغييرات بسياري است. بررسي تغييرپذيري درون سالانه فراواني بارش بيشينه ماهانه در مناطق جنوبي درياي خزر موضوع مقاله حاضر است. براي اين منظور از داده هاي 32 ايستگاه (همديدي سازمان هواشناسي و باران سنجي وزارت نيرو) كه داراي 40 سال آمار پيوسته (2006-1967) است، استفاده شده است. بررسي اوليه نشان مي دهد كه به طور نسبي در ماه هاي سپتامبر، اكتبر و نوامبر بارش بيشينه ماهانه در بيشتر بخش هاي منطقه رخ مي دهد. به منظور بررسي دقيق تر و نشان دادن تناوب بارش از روش هارمونيك استفاده گرديد. روش هارمونيك نشان داد كه بيشترين درصد توضيح واريانس به وسيله هارمونيك اول به ميزان بيش از70 درصد در بخش هاي ساحلي مناطق مركزي و غربي اين منطقه مشاهده مي شود. در اين بخش ها تغييرات درون سالانه بارش بيشينه ماهانه طي دوره مورد بررسي عموماً به صورت سالانه صورت مي گيرد. در بخش هاي كوهستاني و شرقي به هارمونيك هاي سوم و چهارم براي توضيح واريانس نياز است و در بعضي از موارد تا هارمونيك ششم نيز براي توضيح واريانس به كار مي رود، كه نشان از تغييرپذيري زياد و عدم يكنواختي بارش در اين مناطق دارد. بيشترين PVR(1) به ميزان 82 درصد متعلق به ايستگاه رشت و كمترين ميزان PVR(1) به ميزان حدود 10 درصد مربوط به ايستگاه نمارستاق است. ميزان PVR كه نشان دهنده ميزان توضيح دهندگي واريانس است، در هارمونيك اول نشان دهنده تغييرات سالانه است. در ايستگاه رشت ـ به واسطه ميزان بالاي PVR هارمونيك اول ـ تغييرات درون سالانه مولفه بررسي شده داراي يكنواختي بيشتر و سالانه بوده و در ايستگاهي همچون نمارستاق تغييرات داراي نوسان بيشتري است و به هارمونيك هاي بالاتري براي توضيح واريانس نياز است.