ورزش و خطرپذيري در برابر سويمصرف (سيگار، مواد مخدر و الكل) در دانش‌آموزان دبيرستاني شهر تهران

ورزش و خطرپذيري در برابر سويمصرف (سيگار، مواد مخدر و الكل) در دانش‌آموزان دبيرستاني شهر تهران

پژوهش حاضر با هدف مقايسه ميانگين‌هاي خطرپذيري در برابر سيگار، مواد مخدر و الكل بين افراد عضو و غيرعضو در تيم ورزشي و بررسي نقش برخي متغيرهاي مرتبط با ورزش بر خطرپذيري انجام گرفت. 406 دانش‌آموز شامل 271 پسر و 135 دختر مقياس خطرپذيري نوجوانان ايراني (1) را تكميل كردند. علاوه بر اين، پرسشنامه‌اي كه در آن نوع ورزش، مدت زمان عضويت در تيم ورزشي، سطح رقابتي مسابقات، شركت در اردوي ورزشي، ميزان فعاليت ورزشي گنجانده شده بود، مورد سوال قرار گرفت. نتايج نشان داد كه عضويت در تيم ورزشي بر گرايش به الكل تاثير معني‌داري دارد. اگرچه ميانگين گرايش به مواد مخدر در اعضاي تيم‌هاي ورزشي بيشتر از غير عضو است. اما اين تفاوت از نظر آماري معني‌دار نبود. تفاوت ميانگين‌هاي خطرپذيري الكل و مواد مخدر بين سطوح استاني و بالاتر و مدارس معني‌دار بود. نوجواناني كه دو تا سه سال سابقه ورزش تيمي داشتند. نسبت به كساني كه سابقه كمتر يا بيشتري داشتند، بيشتر در معرض خطر مصرف مواد مخدر و الكل بودند. ميانگين خطرپذيري مواد مخدر و الكل در بين كساني كه سه جلسه و بيشتر در هفته به ورزش تيمي مي‌پرداختند. از كساني كه كمتر ورزش مي‌كردند بالاتر بود. تفاوت ميانگين‌هاي خطرپذيري سويمصرف در بين اعضاي ورزش‌هاي انفرادي نسبت به ورزش‌هاي گروهي معني‌دار بود. ورزشكاراني كه سابقه حضور در اردوهاي ورزشي را داشتند در خطرپذيري مواد مخدر و الكل به‌طور معني‌داري ميانگين بالاتري نسبت به ديگران به‌دست آوردند. در تبيين سطوح بالاتر ميزان خطرپذيري در ميان اعضاي تيم ورزشي مي‌توان به عواملي چون دوگانگي و دشواري قرار گرفتن در دو نقش دانش‌آموز و ورزشكار، شرايط اردويي، نبود كنترل كافي بر رفتار اعضاي تيم به جز در زمان بازي، هنجارهاي گروهي همسالان، فشار هنجاري براي تطبيق با انواع انتظارهاي گروه / تيم، علمي و حرفه‌اي نبودن تشكل‌هاي ورزش دانش‌آموزي در ايران و تاثير همزمان ويژگي‌هاي شخصيتي چون نوجويي و هيجان‌طلبي بر تمايل به ورزش و رفتارهاي پرخطر اشاره كرد.

Substance abuse, violation and sexual behavior are the main reasons of fatality in adolescents and the youth. Most risky behaviors including cigarettes, alcohol, drugs and unsafe sexual contacts occur under the age of 18. Traditionally, sport is regarded as a means to encourage and develop healthy behaviors and a factor to protect and prevent risky behaviors. The present study studied 406 students including 271 male and 135 female students to compare the vulnerability of male and female athlete and non-athlete adolescents to risky behaviors such as smoking, drugs and alcohol. Iranian Adolescence Risk-Taking Scale (IARS) was used to measure the risk taking (Zadeh Mohammadi & Ahmadabadi, 2008). Those adolescents who have been a member of athletic teams had higher mean in subscale ‘drinking alcohol’. Those athletes who participated in provincial competitions and higher levels, those who engaged more than three sessions a week in sport teams and those athletes who attended sport camps had a higher mean. Also, there was no significant difference between individual and group sports. When explaining the higher levels of risk-taking in those who were members of athletic teams and clubs , factors such as duality, and the difficulty in playing the role of a student and an athlete simultaneously, camp condition, lack of sufficient control over members’ behaviors except when they are playing, peers’ collective norms, normative pressure to conform with various expectations of the team, lack of scientific attitude towards school athletic organizations in Iran, and concurrent influence of personality features like sensation and novelty sought in tendencies toward sport and risky behaviors can be taken into account.