بررسي آماري تغييرات رسوب معلق و تحليل عوامل موثر (مطالعه موردي: ايستگاه مندرجان)

بررسي آماري تغييرات رسوب معلق و تحليل عوامل موثر (مطالعه موردي: ايستگاه مندرجان)

بار معلق بخش عمده رسوب حمل شده توسط رودخانه‌ها را تشكيل مي‌دهد. نتايج اندازه‌گيري بار معلق معمولاً در بررسي‌ها و پژوهش‌هاي در ارتباط با فرسايش و رسوبدهي، مهندسي منابع آب، آبخيزداري مورد استفاده قرار مي‌گيرد. رسوب ناشي از فرسايش حوزه‌هاي آبخيز از مهم‌ترين مشكلات مديريت حوزه‌هاي آبخيز است. استفاده از روش‌هاي آماري براي تحليل آمار رسوبدهي حوزه‌هاي آبخيز يكي از رهيافت‌هاي مهم بررسي روند رسوب زايي در حوزه‌هاي آبخيز است. در اين مطالعه آمار رسوب‌دهي ايستگاه مندرجان در دوره زماني 1358-1383 مورد بررسي قرار گرفت. آمار توصيفي و روند تغييرات آن نشان‌‌داد سري مشاهداتي (با ميانگين و انحراف معيار به ترتيب 66/59 و 47/348 ميليگرم بر ليتر) داراي روند كاهشي است و در سطح 5 درصد معني‌دار است. با اين وجود، رسم نمودار تجمعي سري استاندارد شده وجود سه دوره متفاوت را نشان داد، به طوري‌كه مقادير آماره من-كندال براي سه سري مشاهداتي به ترتيب 265/0، 119/0-، و 166/0- است و به ترتيب در سطح 1، 5 و 10 درصد معني‌دار هستند. سه آزمون مقايسه ميانگين‌ها، واريانس‌ها و تابع توزيع احتمال با استفاده از آزمون‌هاي ناپارامتري نشان داد بين سه سري مشاهداتي اختلاف معني‌داري از لحاظ ميانگين، انحراف معيار و تابع توزيع فراواني وجود دارد. اين موضوع، به‌‌ويژه تفاوت واريانس گروه دوم و سوم نشان‌دهنده تغييرات رسوب‌دهي و كاهش آن در دوره سوم به دليل عمليات آبخيزداري انجام شده در سطح 7135 هكتار به همراه احداث 174 مورد سازه‌هاي كنترل فرسايش و سيل با حجم اجرايي 3815 مترمكعب در حوزه‌‌آبخيز مندرجان بوده بوده‌است. باتوجه به انباشت و ذخيره 3/275232 مترمكعب رسوب در نتيجه وجود سازه‌ها و عمليات آبخيزداري، اهميت اجراي اين طرح‌ها در سطح حوزه‌هاي آبخيز در اولويت مي‌باشد.

Suspended sediment is the major part of total sediments transported by rivers. Suspended sediment measurement is an important issue for erosion and sedimentation, water resources engineering and watershed management studies. The sediment yield of the watersheds is also a major problem of watershed management activities. Statistical analysis of sediment yield is an important method for trend assessment. In this study, sediment yield of Menderjan Watershed for the period of 1979-2004 is considered. Descriptive statistics and trend of observed series (with mean and standard deviation of 59.66 and 348.47 mg/lit, respectively) showed a decreasing trend which is significant at 5% level. However, the cumulative standardized plot shows three different periods with Kendall test values of 0.265, -0.119 and -0.166 which are significant at 1, 5 and 10% levels, respectively. Comparison of three nonparametric tests of mean, variance and distribution functions showed significant difference of mean, standard deviation and frequency distribution for the studied periods. This significant difference, especially for standard deviation, shows the reduction of sediment yield in the third period due to watershed management practices in 7135 hectares area, 174 mechanical structures with 3815 cubic meter volume, and 275232.3 cubic meter sediment storage volume in the basin and its importance.