تحليل طرح تجهيز و نوسازي اراضي شاليزاري از ديدگاه كارشناسان

An Analysis of On Farm Development Program in Rice Fields

طرح تجهيز و نوسازي اراضي شاليزاري راهبردي براي توسعه بخش كشاورزي مناطق برنج‌خيز ايران تلقي مي¬گردد. اين مقاله درصدد است كه فرصت‎ها، تهديدها، نقاط قوت و ضعف اين طرح را با بهره‌گيري از روش SWOT مورد بررسي قرار دهد. داده‎هاي لازم براي اين تحقيق به صورت ميداني و از طريق دو سري پرسشنامه از 34 نفر از كارشناسان صفي و ستادي مجري و ناظر در طرح تجهيز و نوسازي اراضي شاليزاري استان گيلان جمع آوري گرديده است. نتايج نشان داد كه مهمترين فرصت ايجاد شده از ديدگاه كارشناسان، امكان استفاده از ماشين‌آلات مناسب براي انجام كارهاي زراعي (بعد اقتصادي) و مهمترين تهديد، تقسيم مجدد زمين و ايجاد مرزهاي اضافي به دليل تقسيم زمين بين وارثين (بعد اجتماعي) مي‎باشد. مهمترين نقطه قوت مورد نظر طرح از ديدگاه كارشناسان عبارت است از، ايجاد قطعاتي مستقل از ساير قطعات به منظور استفاده از شبكه‌هاي آبياري، كانال زهكشي و جاده دسترسي (بعد اجتماعي)، و مهمترين نقطه ضعف طرح، عدم حمايت آموزشي و ترويجي براي آگاه‌سازي كشاورزان (بعد اجتماعي) است. به لحاظ كلي نيز از ديدگاه كارشناسان، فرصت‎هاي ايجاد شده عمدتاً در بعد اقتصادي و زيست‎محيطي و تهديدهاي ايجاد شده عموماً در بعد اجتماعي و زيست‎محيطي است. همچنين، نقاط قوت طرح بيشتر اقتصادي و زيست‎محيطي و نقاط ضعف آن بيشتر زيست‎محيطي و نهادي مي‎باشد. بيشترين وضعيت استقرارپذيري استراتژيك طرح تجهيز و نوسازي اراضي شاليزاري در استان گيلان در ناحيه WT يعني استراتژي عقب¬نشيني يا كاهش، قرار داشته كه عبارت است از اينكه بايد از سطح فعاليت‎ها در طرح تجهيز و نوسازي اراضي شاليزاري كاسته شود. تا طرح به صورت اصولي دنبال گردد پس از آن استقرارپذيري طرح در ناحيه WO يعني استراتژي تغييرجهت قرار دارد كه بيانگر اين مطلب است كه با توجه به عملكرد ضعيف ارايه شده و همچنين فرصت‎هاي موجود مي‎بايست تغيير جهت فعاليتي داده شود. به لحاظ پايداري طرح، نتايج تحقيق نشان مي‎دهد كه طرح به لحاظ حذف عوامل ناپايداركننده به مراتب پايدارتر از ايجاد عوامل پايداركننده بوده است. بطور كلي مي‎توان گفت كه به لحاظ ارزيابي عوامل دروني و بيروني ماتريس SWOT طرح از لحاظ عوامل دروني، نقاط قوت و به لحاظ عوامل بيروني، فرصت‎هاي ايجاد شده ناشي از اجراي طرح از ديدگاه كارشناسان موفق تر ارزيابي مي گردند و در مجموع طرح از ديدگاه آنان نسبتاً پايدار تلقي مي‌شود.

On Farm Development Program is a strategy adopted for the development of Iran rice growing fields in the agricultural sector. SWOT method was employed for studying opportunities, threats, strengths and weaknesses of On Farm Development Program. Necessary data for the research was collected, through two sets of questionnaires, from 34 experts of On Farm Development Program in Guilan Province. Results indicated that opportunity for using suitable machines in carrying out agricultural activities (economical dimensions) is a most important factor. On the other hand the most important created threat is a redivision of farmland and creation of excessive boundaries in between (social dimensions). According to the experts, strength point of the plan is the most economical and environmental, its weakness points and the most environmental and institutional, and created opportunities are in economical and environmental dimensions, while created threats are in social and environmental dimensions. According to experts, views, the strengest point of this plan is the creation of independent pieces of other pieces for use of drainage canals and accessible roads (social dimensions) while the most important weakness point of the plan is a lack of instruction and advancement protection for informing agriculturalists (social dimensions). The most settlement situation of On Farm Development Strategy in Gilan province is in WT district namely in withdrawal or decrease strategy. In other words, activity levels in rice fields for On Farm Development Program must be a decrease, if not defeat of revenue methods that will happen in the future and then in the second stage, its settlement is WO district meaning that it is in change direction strategy showing that according to presented weak revenue and exciting opportunities, activity direction must be changed. The result of this research showed that according to expertsʹ views, in assessment of inner and outer agents of SWOT matrix, On Farm Development Program of rice fields have strong inner points and outer created opportunities. The results of this research indicated that a deletion of impermanent agents brings more sustainability than a creation of permanent agents and as a whole, one can coclude that, the project is comparatively sustainable.