تحليل عوامل موثر بر توسعه زيربخش زراعت در استان زنجان (با تاكيد بر اعتبارات عمراني دولت)

Analysis of Impacts of on governmentʹs constructional budget on Development of Agronomy Subsectro in Zanjan Province

جايگاه و اهميت زيربخش زراعت در اقتصاد منطقه‎اي و تقويت فرآيند توسعه اقتصادي، اجتماعي در استان زنجان ايجاب مي‎نمايد زمينه‎ها و لوازم حد اكثر استفاده از ظرفيت‎ها و قابليت‎هاي ارزشمند زيربخش ياد شده در ارتقاء سطح توسعه زيربخش زراعت فراهم گردد. برنامه‎ريزي صحيح در اين خصوص يكي از الزامات فوق مي‎باشد كه انجام آن مستلزم شناسايي و تعيين ضريب تأثير عوامل مؤثر برسطح توسعه زيربخش يادشده است. بر اين اساس و با توجه به نقش مهم توسعه زيرساخت‎هاي فيزيكي و عمراني در توسعه زيربخش زراعت، در پژوهش حاضر با استفاده از يك مدل اقتصاد سنجي، ضريب تأثير اعتبارات عمراني هزينه شده در زمينه مهار و انتقال آب در مناطق روستايي استان و ساير عوامل مهم ديگر بر سطح توسعه زراعي برآورد گرديده و نتايج آن مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. در اين پژوهش از داده‎هاي سري زماني منتشر شده توسط مركز آمار ايران، وزارت جهاد كشاورزي، بانك كشاورزي، بانك مركزي، وزارت نيرو، سازمان هواشناسي و سازمان مديريت و برنامه‎ريزي استفاده شده و با به كارگيري تركيبي از روش‎هاي تحليل مؤلفه‎هاي اصلي و تاكسونومي عددي سطح توسعه يافتگي زراعي براي هر يك از سال‎هاي دوره زماني (87-1368) محاسبه شده و نتايج مذكور به عنوان متغير وابسته و عوامل مؤثر بر توسعه زراعي به عنوان متغيرهاي مستقل وارد يك مدل رگرسيون گرديدند. نتايج حاصل از برآورد اين مدل نشان مي‎دهد كه اعتبارات عمراني دولت در زمينه مهار و انتقال آب در مناطق روستايي در استان زنجان با دو دوره وقفه زماني، داراي اثر مثبت و معني داري بر سطح توسعه زراعي دراين استان بوده و به ازاي هر 1000 ميليارد ريال افزايش اعتبار عمراني هزينه شده در زمينه مهار و انتقال آب، سطح توسعه يافتگي زراعي در استان مورد مطالعه 00717/0 واحد كاهش پيدا كرده است. لازم به توضيح است دامنه تغييرات شاخص توسعه يافتگي زراعي بين صفر و يك بوده وكاهش مقدار اين شاخص و نزديك شدن آن به صفر گوياي افزايش سطح توسعه زراعي و افزايش مقدار شاخص مذكور و نزديكي آن بيانگر كاهش سطح توسعه زراعي در استان است.

The standing and importance of the subsector agronomy in regional economics as well as in strengthening of the social- economic processes in Zanjan province call for the means enabling one to make maximum use of the valuable capacities and potentials available in the above- mentioned subsector to enhance its development. One of those means to be strongly stressed upon is proper planning. Proper planning itself requires on identification and determination of the effective coefficients affecting the level of development in the subsector. Realizing the importance of the role of physical and developmental infrastructures in the development of the subsector agronomy, in the present study it is tried to make an evaluation of the effective factors as regards the credits allocated to water harness and transfer in the provinces,s rural areas. Other important affecting factors have also been taken into consideration and a final analysis of the obtained results made. Time series data released by Statistical Center of Iran Ministry of Agriculture, Agricultural Bank, Central Bank, Department of Energy, Meteorological Organization, as well as Budget and Planning Organization have been made use of in the ongoing research work. A combination of the methods of "Principal component Analysis" and "Numerical Taxonomy" was employed to find out the developmental level for any of the years within the time period of 1989-2008. The resulting figures as the dependent variable us. Factors effective in agricultural development as the independent variables were inserted in a regression model. This model came out to be indicative of the fact that the allocation of governments Developmental credits to "Water harness and transfer" in the rural areas of Zanjan Province has (with an exception of two time periods) positively and significantly affected the farming level of development. The result indicate that the combinatorial index of farming development has improved by 0.000717 units per 1000 billion Rials of increase in constructional credit investment in the field of "water harness and transfer". The closer the combinatorial index of farming development to Zero figure, the more developed the area is assumed to be.