شناسايي و تحليل مشكلات مديريت آب كشاورزي در شهرستان زرين دشت، استان فارس

شناسايي و تحليل مشكلات مديريت آب كشاورزي در شهرستان زرين دشت، استان فارس

هدف از اين تحقيق، شناسايي و تحليل مشكلات مديريت آب كشاورزي در سه زمينه منبع آبياري، انتقال آب و سطح مزرعه در شهرستان زرين دشت از استان فارس بود. اين مطالعه از نوع پيمايشي بوده و براي جمع آوري اطلاعات از ابزار پرسشنامه كه پايايي آن از طريق آلفاي كرونباخ در سه زمينه منبع آبياري، انتقال آب و در سطح مزرعه به ترتيب برابر با 86/0، 80/0 و 74/0 تاييد گرديده بود، استفاده شد. روايي پرسشنامه نيز توسط اساتيد گروه ترويج و آموزش كشاورزي دانشگاه تهران، كارشناسان مديريت جهاد كشاورزي شهرستان زرين دشت و كارشناسان سازمان آب شهرستان داراب مورد تاييد قرار گرفت. جامعه آماري اين تحقيق شامل 4648 نفر از زارعين شهرستان زرين‌دشت بود كه با استفاده از فرمول كوكران، حجم نمونه به تعداد 150 نفر رسيد و براي انتخاب نمونه‌ها روش نمونه‌گيري طبقه‌اي با انتساب متناسب مورد استفاده قرار گرفت. نتايج حاصل از اولويت‌بندي مشكلات مديريت آب كشاورزي نشان داد كه، «افت سطح آب زيرزميني، «پرپيچ و خم بودن كانال‌ها» و «نا‌مسطح بودن اراضي آبياري»، از اولويت‌هاي اصلي برخوردارند. نتايج مقايسه ميانگين‌ها نيز نشان داد كه افراد بي‌بهره از اعتبارات، استفاده‌كننده از موتورهاي ديزلي جهت برداشت آب و داراي كانال‌هاي خاكي جهت انتقال آب، از مشكلات مديريت آب بيشتري برخوردار بودند. همچنين مطابق با نتايج تحليل عاملي، متغيرهاي مشكلات مديريت آب كشاورزي در زمينه منبع آبياري در پنج عامل، در زمينه انتقال آب در سه عامل و در سطح مزرعه در چهار عامل دسته‌بندي شدند.

The main purpose of this research was to analyze Agricultural Water Management Problems (AWMP) in three contexts of: water source, water conveyance and at the farm level, in Zarrindasht County, Fars Province. The research was carried out based on a survey method with a questionnaire compiled for collection of data. Questionnaireʹs reliability was confirmed through a computation of Cronbachʹs Alpha Coefficient which was respectively obtained as 0.86, 0.80, and 0.74 in the areas of irrigation source, water conveyance and at the farm level. Face validity of the questionnaire was confirmed through participation of three groups including a group of Tehran University Agricultural Extension and Education Department scientific board members, Zarrindasht Countyʹs Agricultural Jihad Management Experts, and Darab County Water Organization Experts. The studyʹs statistical population and sample included 4648 and 150 farmers respectively by use of Cochranʹs formula. Sampling was carried out through proportional stratified sampling method. It was revealed highly priority AWMP were included: fall of underground water level, curved canals and the prevalence of mostly rough irrigated lands. The results of means comparison revealed that farmers with no access to credits, those with pumps equipped with diesel engines, and those having to transfer water through earth canals, were faced with more AWMP. Also, according to results of factor analysis, AWMP variables were classified into 5, 3 and 4 factors in the areas of irrigation source, water transmission and at the farm level, respectively.