ارزيابي مقاومت ارقام و لاين‌هاي پيشرفته‌ي گندم به شته‌ي روسي گندم در شرايط مزرعه در استان اصفهان

ارزيابي مقاومت ارقام و لاين‌هاي پيشرفته‌ي گندم به شته‌ي روسي گندم در شرايط مزرعه در استان اصفهان

استفاده از ارقام مقاوم يك روش ايمن از نظر زيست‌محيطي و اقتصادي براي كنترل شته‌ي روسي گندم، Diuraphis noxia (Mordvilko)، مي‌باشد. جهت ارزيابي مقاومت 15 رقم و لاين پيشرفته‌ي گندم در شرايط مزرعه، طرحي در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار در منطقه‌ي مباركه (استان اصفهان) طي دو سال زراعي 81-1380 و 82-1381 اجرا گرديد. طي بازديدهاي منظم هفتگي از هر كرت 4 بوته چيده شد و در آزمايشگاه تعداد شته‌ي (بالغ و پوره) مستقر‌شده روي هر گياه و ميزان خسارت وارده تعيين و ثبت گرديد. تجزيه‌ي واريانس روي جمع داده‌هاي كل دوره‌ي نمونه‌برداري انجام و ضرايب همبستگي بين معيارهاي ارزيابي مقاومت محاسبه گرديد. نتايج نشان داد كه حداكثر تعداد بالغ مستقر‌شده روي هر گياه متعلق به مهدوي، M-78-14 و M-78-19 و حداقل آن متعلق به M-73-4‌، M-73-18‌، الوند و M-75-7 بود. از نظر تعداد پوره حداكثر متعلق به M-75-10 و M-78-20 و حداقل متعلق به M-73-4 بود. مهدوي و M-75-7 حداكثر ميزان خسارت و M-73-18، M-73-4 و M-78-7 حداقل خسارت را متحمل شدند. همبستگي مثبت و معني‌داري بين ميزان خسارت وارده به گياه با تعداد بالغ روي هر گياه و بين تعداد بالغ روي هر گياه با تعداد پوره‌ روي هر گياه به‌دست آمد. بنابراين مي‌توان از درجه‌بندي خسارت به‌عنوان يك معيار مناسب براي ارزيابي مقاومت گندم به شته‌ي روسي گندم در شرايط مزرعه استفاده كرد. جهت بررسي تاثير آفت روي عملكرد و اجزاي عملكرد، يك قطعه‌ي مشابه كشت گرديد و دو نوبت با سم متاسيستوكس سم‌پاشي شد. در زمان برداشت محصول، عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام و لاين‌ها در قطعات سم‌پاشي‌نشده و سم‌پاشي‌شده تعيين و ثبت گرديد و سپس با استفاده از آزمون t-student ميانگين‌هاي عملكرد و اجزاي عملكرد بين اين دو قطعه مقايسه گرديد. اين مقايسه نشان داد كه اختلاف معني‌داري بين قطعات سم‌پاشي‌نشده و سم‌پاشي‌شده از نظر عملكرد محصول و اجزاي آن وجود نداشت.

Host plant resistance is an economic and environmental friendly method for controlling Russian wheat aphid (RWA), Diuraphis noxia (Mordvilko). To evaluate resistance of 15 cultivars and advanced lines of wheat to RWA under field conditions, an experiment was conducted in a randomized complete block design with 4 replications in Mobarake region (Isfahan province, Iran) during 2001-2003. Four plants were harvested randomly from each plot in a weekly schedule and the numbers of settled aphids per plant were counted for both adults and nymphs, and the damage rate was estimated. Variance analyses were performed on pooled data from all samplings and correlation coefficients among resistance criteria were calculated. Results showed that maximum adult / plant was on Mahdavi, M-78-14, and M-78-19; and minimum adult / plant was on M-73-4, M-73-18, Alvand and M-75-7. Maximum number for nymphs was estimated on M-75-10 and M-78-20 and the minimum number on M-73-4. Mahdavi and M-75-7 had the highest damage rate and M-73-18, M-73-4 and M-78-7 had the lowest. Positive and significant correlation coefficients were found between damage rate with adult aphid / plant, and between the number of adults and nymphs. Therefore, damage rating could be used as a suitable criterion for evaluating resistance of wheat to RWA under field conditions. To assess influence of the pest on yield and yield components, a similar allotment was cultivated and sprayed two times with Metasystox. At harvest, yield and yield components were determined in sprayed and unsprayed allotments, and consequently, the means of yield and yield components between these two allotments were compared using t-student test. The mean comparisons showed that there was no significant difference between sprayed with unsprayed allotments for yield and yield components.