تاثير محدوديت رطوبتي بر عملكرد و توزيع ماده خشك بين اندام هوايي و ريشه تك بوته ژنوتيپ هاي تريتيكاله ( Triticosecale*Wittmack)

به منظور بررسي اثرات محدوديت رطوبتي برعملكرد و توزيع ماده خشك بين اندام هاي هوايي و ريشه ژنوتيپ هاي تريتيكاله (Triticosecale×Wittmack)، اين آزمايش در سال1388 در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل ميزان رطوبت قابل دسترس خاك در دو سطح شاهد و تنش (به ترتيب آبياري پس از تخليه 50 و 75 درصد رطوبت قابل استفاده در منطقه ريشه) و چهار ژنوتيپ تريتيكاله (8-82-ET، 15-82-ET، 17-79-ETو92-Junillo) بودند كه به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. نتايج نشان داد كه تيمار محدوديت رطوبتي سبب كاهش معني دار (01/0 > P) عملكرد دانه به مقدار 32 درصد شد، اما اثر ژنوتيپ و اثر متقابل تيمارها تاثير معني داري در عملكرد نداشتند.وزن خشك كل اندام هاي هوايي، وزن خشك ساقه و برگ و نيز سنبله با اعمال تيمار محدوديت رطوبتي كاهش يافتند. اعمال تيمار محدوديت رطوبتي سبب كاهش معني دار ( 01/0 > P) عمق نفوذ ريشه گرديد، بطوريكه تيمار محدوديت رطوبتي سبب حدود 16 درصد كاهش در عمق نفوذ ريشه شد. همچنين ژنوتيپ و برهمكنش محدوديت رطوبتيو ژنوتيپ تاثير معني داري (بترتيب 05/0 > P و 01/0 > P) بر عمق نفوذ ريشه داشتند. وزن خشك ريشه تحت تاثير تيمارهاي محدوديت رطوبتي و ژنوتيپ قرارگرفت (01/0 > P) اما اثر متقابل ژنوتيپ و محدوديت رطوبتيبر اين صفت معني دار نبود. اعمال تيمار محدوديت رطوبتي سبب حدود 46 درصد كاهش در وزن خشك ريشه گرديد. سطح كل ريشه نيز تحت تاثير تيمارهاي آزمايشي و اثر متقابل آنها قرار گرفت. نسبت وزن خشك ريشه به وزن خشك اندام هاي هوايي تحت تاثير ژنوتيپ و اثر متقابل ژنوتيپ و محدوديت رطوبتي قرار گرفت (01/0 > P)، اما تيمار محدوديت رطوبتي بر اين صفات اثر معني دار آماري نداشت. در نهايت نتايج نشان داد كه ژنوتيپ 8-82-ET ضمن اينكه از خصوصيات رشدي بهتري در شرايط محدوديت رطوبتي برخوردار بود، شاخص حساسيت به تنش (DSI) كمتري نيز داشت كه نشان دهنده حساسيت كمتر و احتمالاً پايداري بيشترعملكرد اين رقم در شرايط محدوديت رطوبتي مي باشد.

A study was conducted to evaluatedthe effects of moisture limitation on yield and dry matter distribution between shoot and root of triticale genotypes. This study was performed using a factorial experiment based on completely randomized design with four replications, in Agricultural College of Ferdowsi University of Mashhad greenhouse during 2009. Treatments were two available soil water including irrigated after 50% and 75% depletion of moisture from root zoning (as a check and moisture limitation, respectively) and four triticale genotypes (ET-82-8, ET- 82-15, Et- 79-17 and Juanillo-92). Results showed that the significant (P > 0.01) decrease in grain yield due the drought stress about 32 percent, but the effects of genotypes and interaction of moisture limitation and genotypes were not significant. Total above ground dry weight, leaf plus shoot and spikelet dry weight decreased with drought moisture limitation. Moisture limitation had significant (P > 0.01) decrease in root depth about 16 percent. Also genotypes and treatmentʹs interactions had significant effects on root depth (P > 0.05). Moisture limitation and genotypes showed significant effects (P > 0.01) but interactions were not significant. About 46 percent decrease on root dry weight was due from moisture limitation. Experimental treatments and their interactions had significant effects on total root area. Genotypes and interactions were significant effects (P > 0.01) on root/shoot ratio, but the effect of moisture limitation was not significant. Finally, results showed that while the ET-82-8had the better growth characters, its drought susceptibility index (DSI) was lower which indicate the lower susceptibility and high yield stability of this genotype under stress conditions