ارزيابي كارايينيتروژن در ژنوتيپ هاي سورگوم دانه اي ( Sorghum bicolor L Moench)

افزايش عملكرد محصولات زراعي توام با حفظ محيط زيست و سلامت انسان مرهون استفاده و كاربرد صحيح كود هاي نيتروژنه است. دراين مطالعه اثر سطوح مختلف مصرف نيتروژن بركارايي نيتروژن در ژنوتيپ هاي سورگوم دانه اي (Sorghum bicolor L. Moench) در سال زراعي 88-1387 درمركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي بررسي شد. آزمايش بصورت كرت هاي خردشده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. ژنوتيپ ها شامل (رقم سپيده ودو لاين اميد بخش M2 و M5) در كرتهاي اصلي و سطوح مختلف نيتروژن (0، 100 ،200 كيلوگرم در هكتار از منبع اوره) و تيمار وضعيت فتوسنتز جاري (اختلال و عدم اختلال در فتوسنتز جاري) بصورت فاكتوريل در كرتهاي فرعي قرار داشتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر اصلي نيتروژن بركارايي جذب (بازيافت)، مصرف (فيزيولوژيك)، استفاده (زراعي)، عملكرد دانه و شاخص برداشت معني دار (01/0 > P ) بود. كارايي بازيافت نيتروژن در تيمارعدم مصرف و مصرف 100 كيلوگرم نيتروژن در هكتار به ترتيب 34/82 و 31/68 درصد حاصل شد و به ميزان 05/43 و 67/18 درصد نسبت به تيمار 200 كيلوگرم نيتروژن در هكتار افزايش نشان داد. بيشترين درصد كارايي فيزيولوژيك به ميزان 45/43 (گرم دانه برگرم نيتروژن) در تيمار عدم مصرف نيتروژن بدست آمد و نسبت به تيمار 200 كيلو گرم در هكتار با كمترين مقدار 38/30 ( گرم دانه بر گرم نيتروژن) اختلاف معني داري داشت. بيشترين كارايي زراعي نيز در تيمار عدم مصرف نيتروژن به ميزان 23/36 (گرم دانه بر گرم نيتروژن) حاصل شد. افزايش 107و02/43 درصدي نسبت به تيمار مصرف100 و200 كيلو نيتروژن در هكتار نشان داد. عليرغم كاهش كارايي نيتروژن (هر سه شاخص) با افزايش مصرف نيتروژن بيشترين عملكرد دانه در تيمار 100 كيلوگرم نيتروژن در هكتار به ميزان 47/6 تن در هكتار بدست آمد كه اختلاف معني داري با تيمار عدم مصرف نيتروژن داشت. اثر ساده وضعيت فتوسنتزي بر صفت كارايي زراعي و فيزيولوژيك در سطح (01/0 > P ) و بركارايي بازيافت در سطح (05/0 > P ) معني دار بود. تيمار عدم اختلال در فتوسنتز جاري بيشترين ميزان كارايي را در صفات كا رايي بازيافت، فيزيولوژيك و زراعي به ترتيب به ميزان 33/ 72 درصد، 55/39 گرم دانه بر گرم نيتروژن و26/29 گرم دانه بر گرم نيتروژن نشان داد و اختلاف معني داري با تيمار اختلال در فتوسنتز جاري داشت

Yield increase of crop along with human health and environment persistence could obtain from correct use of nitrogen fertilizer. In this study the effect of different regime N application on N efficiency grain sorghum genotypes in 2009 growing season at the Khorasan Razavi Agriculture Natural Resources Research Center Mashhad was investigated. Split plots experiment in base of randomized complete block design was conducted with three replications. The main plots were allocated to three genotypes (Sepideh cultivar, M2 and M5 promising lines) and the subplots consisted of photosynthesis status (non disturbance and disturbance current with potassium iodide) in factorial combination with three N regimes (0, 100, 200 kg/ha from urea fertilizer). The results of variance analysis showed that the nitrogen had significant (P ?0. 01) effect on nitrogen recovery efficiency (NRE) agronomic N use efficiency (ANUE), physiological N efficiency (PNE), grain yield and harvest index (HI). NRE percent in no N application and N application at 100 kg.ha-1 treatment were 82.34 and 68.31, respectively and increased 43.05 and 18.67 compared with 200 kg.ha-1.The highest agronomic N use efficiency and physiological efficiency obtained in no N application (36.23g grain per N g N applied and 43.45 g grain per g N absorbed respectively) and had107% and 43.02% increased compared to 200 kg.ha-1 treatment. In spite of increased in nitrogen efficiency (three traits) by decreased in N applied, the highest and significant yield obtained in N application at 100 kg.ha-1 (6.47 t.ha-1) compared to no N application(5.44 t.ha-1). Photosynthesis status had significant effect on ANE, RNE and PNE also. Non disturbance in current photosynthesis dramatically increased amount of these three N efficiency traits (29.26 g.g-1, 72.33% and 39.55 g.g-1) respectively