مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - اثر تاريخ كاشت بر فنولوژي و صفات مورفولوژيك سه رقم سورگوم (Sorghum bicolor L.) دانه‌اي

چكيده فارسي :

به منظور ارزيابي اثر تاريخ كاشت بر فنولوژي و صفات مورفولوژيك سه رقم سورگوم دانه¬اي توليد داخل كشور، آزمايشي در سال 1386 در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس واقع در غرب تهران به صورت كرت¬هاي يك¬بار خرد شده در قالب طرح بلوك¬هاي كامل تصادفي با چهار تكرار انجام شد. در اين آزمايش تاريخ كاشت در سه سطح (18 خرداد، 7 و 27 تير ماه) به عنوان عامل اصلي و رقم سورگوم دانه¬اي در سه سطح (پيام، سپيده و كيميا) به عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شدند. صفات مورفولوژيك مورد ارزيابي شامل ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و طول خوشه بود. براي بررسي تاثير پذيري فنولوژي گياه از تاريخ كاشت، طول دوره¬هاي رشدي (دوره رويشي، خروج كامل گل¬آذين¬ها و رسيدگي فيزيولوژيك) ارزيابي شدند. نتايج نشان داد كه در مورد صفات مورفولوژيك تنها ارتفاع بوته در زمان برداشت و طول خوشه تحت تاثير تاريخ كاشت قرار گرفتند و بيشترين مقادير اين صفات از تاريخ كاشت نخست ( 18 خرداد) بدست آمد. همين تاريخ كاشت از بيشترين طول دوره رويشي و همچنين بالاترين عملكرد بيولوژيك برخوردار بود. در عين حال طولاني¬ترين زمان رسيدگي فيزيولوژيك مربوط به تاريخ كشت سوم بود. وزن خشك خوشه در اين تاريخ بيشتر از ساير تاريخ¬هاي كاشت بود، در حالي كه تعداد دانه¬هاي توليدي كمتري داشت. در ميان ارقام مورد بررسي، سپيده بيشترين ارتفاع بوته و طول خوشه را دارا بود. رقم سپيده همچنين تعداد دانه بيشتري در واحد سطح را دارا بود كه نشان¬دهنده عملكرد بالاي اين رقم مي باشد. شاخص سطح برگ سورگوم در زمان گلدهي به شدت تحت تاثير رقم قرار گرفت، رقم كيميا در مرحله گلدهي بيش¬ترين شاخص سطح برگ را داشت، در حالي كه رقم پيام و سپيده قابليت بيشتري در حفظ سطح برگ خود تا زمان برداشت نشان دادند. تاريخ كاشت ، رقم و برهمكنش آنها بر كليه صفات فنولوژيك سورگوم تاثير معني¬داري داشتند. تاريخ كاشت دوم (هفتم تير ماه) با دارا بودن طول دوره¬ي رشد متوسط نسبت به ساير تاريخ¬ها وزن هزار دانه و تعداد دانه در واحد سطح نسبتا بالايي داشت و در نهايت عملكرد بالاتري توليد كرد. رقم سپيده نيز در بين ارقام با دارا بودن طول دوره‌هاي رويشي متوسط بالاترين عملكرد دانه (2/6777 كيلوگرم در هكتار) را به خود اختصاص داد. نتايج نشان داد كه در شرايط آزمايش حاضر رقم سپيده در تاريخ كاشت اواخر خرداد تا اوايل تير ماه برتر از ساير ارقام سورگوم بود.