بازيابي شهرهاي باستاني با استناد به متون تاريخي: نمونه موردي دارابگرد

بازيابي شهرهاي باستاني با استناد به متون تاريخي: نمونه موردي دارابگرد

دارابگرد كه به نوعي مي توان آن را نخستين پايتخت شاهنشاهي ساسانيان دانست، احتمالاً اولين تجربه ساخت شهر با پلان مدور در جنوب ايران نيز به شمار مي آيد. نمونه اي كه بعدها در ساخت شهر اردشيرخوره مورد تقليد واقع شده است. مطابق نوشته هاي جغرافي نويسان و مورخان، شالوده شهر به روزگار شاهنشاهي داريوش اول هخامنشي نهاده شده است. منابع تاريخي گواه بر آنند كه دارابگرد در عصر ساسانيان شهري بود با وسعت تقريبي 203 تا 314 هكتار، كه بوسيله باروي رفيع دايره اي و خندقي عميق محافظت مي گشت. ارگ حكومتي كه بر فراز كوهي گنبدي شكل و منفرد در مركز شهر استوار بود، هرگونه جابجايي درون شهر و دشت داراب را قابل كنترل مي نمود. اين منابع همچنين روشن مي سازند كه زندگي در دارابگرد تا قرنها پس از سقوط ساسانيان نيز رونق داشته؛ ليكن از اين شهر عظيم، امروزه جز خرابه هايي برجاي نمانده است. از آنجاييكه عليرغم بر يك سده فعاليت باستانشناسي در كشور هيچ گونه تحقيق جامعي كه فرم و عملكرد فضاهاي دارابگرد را روشن سازد به انجام نرسيده، در اين نوشتار تلاش گرديد تا با اتكاي به منابع تاريخي، ويژگي هاي عمومي و فضايي اين شهر كم نظير ايران باستان بازيابي و چهره اي از دوران رونق آن احياي شود.

Darabgerd that, somehow, may be considered as the initial capital of Sasanian Kingdom, could most probably be counted as the first experience of establishment of a city with circular plan, in the sought of Iran. The example which has later been imitated in the city of Ardashir Khure. According to the geography writers and historians, the foundation of the city has been placed at the time of Darius the Great (522 – 486 BC), in Achaemenian Kingdom. Historical sources certify that the Darabgerd of Sasanian era (224 – 651 AD) was a city with an approximate area of 203 to 314 hectares, which was protected by a very high circular rampart and also a deep trench. The governmental citadel which is located at the top of a dome-shaped mountain isolated in the city centre, and possible made the observation of any movements within the city and also in the Darab plain. These resources also made it clear that life in Darabgerd had continued for centuries even after the fall of Sasanians. However, today only ruins of this vast city have remained. Although it is more than a century that archaeological activities take place in the country, no comprehensive study has been made to clarify the form and function of the spaces in Darabgerd. Therefore, in this paper, an attempt has been made to picture the revived era of this unique city of ancient Iran, by careful study of its general and spatial characteristics relying on the available historical resources.