تعيين صفات موثر بر افزايش عملكرد در پنج رقم گندم نان تحت تنش خشكي

تعيين صفات موثر بر افزايش عملكرد در پنج رقم گندم نان تحت تنش خشكي

به منظور مقايسه عملكرد و بررسي واكنش ژنوتيپ‌هاي مختلف گندم نان نسبت به تنش خشكي آزمايشي در سال زراعي 85 -84 در مزرعه تحقيقاتي، واقع در منطقه صالح آباد از توابع استان ايلام اجرا شد. ژنوتيپ هاي چمران، اترك، زاگرس، كوهدشت و چناب از ارقام متداول منطقه در شرايط مطلوب و تنش خشكي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه رگرسيون گام به گام با در نظر گرفتن عملكرد دانه به عنوان صفت وابسته نشان داد كه صفات تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و در نهايت وزن هزار دانه بيشترين همبستگي و تاثير را با عملكرد دانه داشته و در مجموع اين سه صفت تحت شرايط تنش و بدون تنش به ترتيب 93 و 96 درصد تغييرات عملكرد دانه را توجيه كردند. در تجزيه به مولفه‌هاي اصلي در شرايط بدون تنش، چهار مولفه اول حدود 3/95 درصد از كل تغييرات را توجيه كردند و به ترتيب به عنوان مولفه‌هاي اجزاي عملكرد، رشد طولي، وزن هزار دانه و عملكرد نامگذاري شدند. در تجزيه به مولفه‌هاي اصلي در شرايط تنش پنج مولفه اول حدود 18/95 درصد از كل تغييرات واريانس را توجيه كردند و مولفه‌هاي اول و دوم به ترتيب مولفه‌هاي اجزاي عملكرد و رشد طولي نامگذاري شدند. در مولفه سوم به ترتيب صفات تعداد روز تا رسيدگي و طول سنبله بيشترين اثر منفي و مثبت را داشته و در مولفه‌هاي چهارم و پنجم بيشترين اثر مثبت مربوط به طول دوره پرشدن دانه، تعداد سنبلچه و تعداد دانه در سنبله بود. با در نظر گرفتن نتايج كلي اين بررسي و با ارزيابي صفات موثر در تجزيه به مولفه‌هاي اصلي و گزينش تركيبات متفاوتي از اين صفات، مي‌توان در كارهاي اصلاحي براي انتخاب ژنوتيپ‌هاي پر عملكرد و متحمل به شرايط خشك استفاده كرد.

An evaluation on the effects of drought stress on plant height, height of first capitul from land surface, capiltul diagonal, the number of the lateral branches, nucleus ratio to total seed, seed yield and oil percentage in spring safflower was carried out in Research center of Agricultural and Natural Resources in East Azerbaijan, during 2007. The experiment was factorial including 2 safflower cultivars (local in Arak-2811 and local in Isfahan) and 4 irrigation levels (non stress and drought stress during stem elongation, flowering and seed filling stages) based on complete randomized block design with 3 replications. The results indicated significant decrease by drought stress on plant height, height of first capiltul from land surface, capiltul diagonal, nucleus ratio to total seed and seed yield. The influence of irrigation cutting at stem elongation stage caused the plant height and height of first capiltul from land surface to be reduced; also drought stress affected on capiltul diagonal and nucleus ratio to total seed, and its decrease, by irrigation cutting at seed filling stage. Under the influence of drought stress the rate of seed yield was also reduced, which reached from 3263/5 kg per hectare at normal irrigation to 2388/5 kg per hectare by irrigation cutting at flowering stage squinty. The attained results showed that, the number of lateral branches and oil percentage weren’t affected by drought stress and that there was a significant effect between cultivars about seed yield and oil percentage. Generally it can be concluded that Isfahan local cultivar with average of 2978/75 kg per hectare having most seed yield excelled over Arak-2811 local cultivar with average of 2735/66 kg per hectare, so is recommended.