كاربرد خشك كننده‌هاي شيميايي به عنوان معياري جهت گزينش تحمل خشكي در گندم

كاربرد خشك كننده‌هاي شيميايي به عنوان معياري جهت گزينش تحمل خشكي در گندم

به‌منظور بررسي تحمل به تنش خشكي با استفاده از خشك كننده‌هاي شيميايي در ژنوتيپ‌هاي گندم نان، آزمايشي در قالب اسپليت پلات با دو كرت اصلي(ديم و آبياري تكميلي) و 20 ژنوتيپ گندم در كرت فرعي بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال زراعي 87 -1386 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه اجرا شد. ژنوتيپ‌هاي گندم سه روز بعد از گرده افشاني با محلول هاي كلرات سديم و كلريد كلسيم 5/3% براي ايجاد تنش مصنوعي (مختل نمودن فرآيند فتوسنتز) محلول‌پاشي شدند. نتايج تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه در شرايط آبياري تكميلي ميان ژنوتيپ‌ها از نظر عملكرد دانه و وزن هزار دانه اختلاف معني‌داري وجود داشت. هم‌چنين در شرايط ديم نيز از نظر وزن هزار دانه بين ژنوتيپ‌ها اختلاف معني‌دار بود. محلول‌پاشي با كلريد كلسيم و كلرات سديم باعث كاهش عملكرد دانه و وزن هزار‌ دانه در ژنوتيپ‌هاي گندم گرديد. محلول‌پاشي به وسيله خشك كننده‌هاي شيميايي در شرايط آبياري تكميلي در كل موجب كاهش 20درصد عملكرد دانه ژنوتيپ‌ها و 7 درصد وزن هزار دانه آن‌ها گرديد. كاهش عملكرد دانه بر اثر محلول‌پاشي را مي‌توان ناشي از توقف فتوسنتز بعد از اعمال محلول‌پاشي توسط كلريد كلسيم و كلرات سديم نسبت داد. ژنوتيپ‌هايي كه در تيمارهاي محلول‌پاشي و عدم محلول‌پاشي از ثبات وزن دانه برخوردار بودند، در زمره ژنوتيپ هاي متحمل به تنش خشكي قرار داشتند. بنابراين مي‌توان با كاربرد خشك كننده‌هاي شيميايي در برنامه‌هاي اصلاحي گندم، نسبت به غربال ژنوتيپ‌هاي متحمل به تنش خشكي استفاده نمود.

To study of drought stress tolerance by using chemical desiccation in the bread wheat genotypes, the present examination was carried out by RCBD split plot design with two main plots(rain fed and supplemental irrigation), and 20 wheat genotypes(sub plots) with three replications, during 2007-2008 crop season in Meragheh Dry Land Agricultural Research Station. Wheat genotypes were sprayed three days after anthesis by NaClO3 and KCa solutions 3.5% for creating artificial stress (disordered photosynthesis). Result analysis variance showed that, under the supplemental irrigation there were significant differences between genotypes in grain yield and 1000 kernel weights. Also, under drought stress conditions there were significant differences between genotypes in 1000 kernel weight but no significant differences in grain yield. Spraying of KCa and NaClO3 caused a reduction in grain yield and 1000 kernel weight. Using chemical desiccation under supplemental irrigation caused a reduced 20% of grain reduction yield and also 1000 kernel was reduced about 7% with spray. This yield reduction is probably attributed to photosynthesis stop after the chemical (KCa and NaClO3) spray. In general genotypes with and without spraying showed high stability to grain weight and were considered drought tolerant. Therefore chemical desiccation can be used as a drought tolerance selection criterion in wheat breeding programs.