بررسي تحمل نسبي ارقام كلزا ( Brassica napus L. ) به تنش گرما و خشكي آخر فصل در جنوب خوزستان

بررسي تحمل نسبي ارقام كلزا ( Brassica napus L. ) به تنش گرما و خشكي آخر فصل در جنوب خوزستان

به منظور بررسي تحمل نسبي ارقام كلزا به تنش گرما و خشكي آخر فصل، آزمايشي با 12 ژنوتيپ كلزا در قالب طرح آماري بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار، در ايستگاه تحقيقات كشاورزي اهواز تحت شرايط تاريخ كاشت توصيه شده 15 آبان ماه، كاشت توصيه شده و قطع آب بهاره و كشت ديرهنگام به مدت دو سال زراعي 84-1383 و 85-1384 اجرا گرديد. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه بين صفات زراعي در شرايط مختلف اختلاف معني‌داري وجود داشت. مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه تاخير در كاشت سبب شد تا فاصله زماني كاشت تا سبز شدن 4 روز، درصد سبز شدن 6/5 و طول دوره گلدهي 4/5 روز نسبت به شرايط توصيه شده كاهش يابد. متوسط طول دوره رسيدگي ژنوتيپ‌ها از 4/158 روز در شرايط توصيه شده به 155 روز در شرايط قطع آب و 9/141 روز درشرايط ديرهنگام كاهش يافت. كاشت دير هنگام ژنوتيپ‌ها سبب شد تا متوسط تعداد خورجين در بوته نسبت به شرايط توصيه شده 1/11 عدد كاهش يابد. متوسط تعداد دانه در خورجين ژنوتيپ‌ها در شرايط توصيه شده، قطع آب و ديركاشت به ترتيب معادل 20 ، 4/18 و 3/17 دانه در خورجين بود. بيشترين و كمترين وزن هزار دانه ژنوتيپ‌ها معادل 9/2 و 6/2 گرم به ترتيب در شرايط توصيه شده و كشت دير هنگام توليد شد. متوسط عملكرد دانه ژنوتيپ‌ها در شرايط خشكي 5/17 درصد و در آزمايش ديركاشت 1/33 درصد نسبت به شرايط توصيه شده كاهش يافت. مقايسه شاخص حساسيت به خشكي نشان دهنده وجود تفاوت معني‌دار بين ژنوتيپ‌ها مي‌باشد. بطوريكه هيبريد Hyola401 تحت شرايط مختلف از لحاظ عملكرد دانه و به دليل زودرسي و اجتناب از شرايط تنش‌زاي انتهاي فصل نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها برتري داشت.

In order to study the relative tolerance of 12 canola varieties, this experiment was carried out in a randomized completely block design with three replications including recommended condition planting time in November 6th, recommended planting time, and spring irrigation interruption and late planting time in two years of 2005 and 2006 in Ahvaz research station. Results of two year compound analysis indicated that there are significant differences among agronomic traits in different conditions. The means comparison indicated that a delay in planting caused a 4 day delay in seed germination, 5.6 percent emergence reduction and a reduction of 5.4 days for flowering, compared to recommended conditions. The average maturity duration of genotypes was 158.4 days in recommended conditions and decreased to 155 and 141.9 days in drought and late planting conditions respectively. Late planting date of genotypes caused a reduction of 11.1 pods per plant compared to recommended conditions. The average number of seeds per pod of genotypes in recommended, irrigation interruption and late planting date were 20, 18.4, and 17.3 respectively. The highest and lowest thousand seed weight was 2.9 and 2.6 gr produced in recommended and late planting conditions respectively. The average of seed yield of genotypes decreased to 1705 and 33.1 percent in drought and late planting date compared to recommended conditions. The drought sensitive index indicated a significant difference among genotypes, so that Hyola 401 was better than other genotypes according to seed yield, early maturity and avoiding from seasonal late stress.