مقايسه برآورد ميزان فرسايش و رسوب زايي در زيرحوضه سزار (حوضه آبريز سد دز) با استفاده از مدل هاي تجربي اي پي ام و ام پسياك با كمك دانش فازي

مقايسه برآورد ميزان فرسايش و رسوب زايي در زيرحوضه سزار (حوضه آبريز سد دز) با استفاده از مدل هاي تجربي اي پي ام و ام پسياك با كمك دانش فازي

در اين پژوهش از دو روش تجربي MPSIAC و EPM براي برآورد فرسايش و رسوب زايي در زيرحوضه سزار (حوضه سد دز، استان لرستان) به كمك سيستم اطلاعات جغرافيايي استفاده شده است. نقشه هاي توپوگرافي، كنترل صحرايي، تصاوير سنجنده LISS III ماهواره IRS-1D، نتايج ايستگاه هاي رسوب سنجي از جمله داده هاي اوليه اين پژوهش مي باشند. با استفاده از اين اطلاعات، ميزان شاخص هاي موثر در مدل هاي ام پسياك و اي پي ام در محيط GIS محاسبه و سپس از تلفيق اين لايه ها ميزان رسوب ويژه و سالانه برحسب زيرحوضه ها تخمين زده شده است. در هر دو روش بيش از 80 درصد منطقه در رده فرسايشي زياد تا خيلي زياد قرار گرفتند. مناطق با فرسايش پذيري زياد در جنوب غربي منطقه، و در جايي كه از سازند هاي پابده، گورپي و گچساران تشكيل شده اند واقع شده اند. در گام بعدي، با استفاده از نظريه مجموعه هاي فازي، از دو روش خوشه سازي و مدل فازي به ترتيب براي پهنه بندي پيوسته و پيش بيني ميزان رسوب زايي و فرسايش استفاده گرديده است. نتايج حاصل از پهنه بندي پيوسته نشان داده كه مرزها در طبيعت به صورت تدريجي مي باشد. در نهايت ميزان رسوب ويژه و سالانه حوضه آبريز سزار در مدل هاي اي پي ام و ام پسياك به ترتيب برابر با 98/1515، 12/ 5205725 مترمكعب در كيلومتر مربع و 18/880، 20/2942818 مترمكعب برآورد شدند. اين مقادير براي مدل هاي تلفيقي فازي - اي پي ام و فازي - ام پسياك به ترتيب برابر با 90/1697، 00/5830412، 08/859 و 30/2869280 مي باشند. هم چنين مقايسه هر سه روش نشان مي دهد كه هر چند هر سه روش تمايل به بيش برآورد دارند، ولي روش ام پسياك نتايج بهتري ارايه مي كند.

Sezar sub-Basin is a part of the Dez-dam catchments area (Zagros Zone, Lorestan Province), with an area of 3370 Km2 and 267 Km periphery length. In this study, erosion potential and sediment- yield of the basin was estimated by EPM and MPSIAC methods using GIS data. The values of the main parameters in the MPSIAC and EPM models in the sub basin were evaluated in a GIS environment. Then, the potential and annual sediment yields were calculated by combination of the main parameters in EPM and MPSIAC methods. In both methods, 80% of the study area is in the high- and very high – erosion potential classes, which are located in southwestern part of the area, where Pabdeh, Gurpi and Gachsaran formations are present. At the next step, clustering erosion in potential and sediment yield of the basin were estimated by fuzzy and clustering methods. The annual sediment in MPSIAC and EPM models were 2985584 and 5205725 m3, respectively. The results of clustering method show the class boundaries in the basin are transitional. Also comparison of three methods show an over-estimation tendency, however, MPSIAC results are more reliable.