اثرات ميدان الكترومغناطيس با فركانس 3ميلي تسلا بر فرا ساختمان قلب در موش صحرايي

اثرات ميدان الكترومغناطيس با فركانس 3ميلي تسلا بر فرا ساختمان قلب در موش صحرايي

زمينه و هدف: شرايط زندگي مدرن سبب شده است كه انسان به طور مداوم در معرض ميدان هاي الكترومغناطيس قرار گيرد. مطالعات اپيدميولوژيك و آزمايشگاهي حيواني اثر سوء ميدان هاي الكترومغناطيس را بر سيستم هاي بيولوژيك نشان داده است. اين مطالعه با هدف تعيين اثرات ميدان هاي الكترومغناطيس بر فرا ساختمان سلول هاي قلبي انجام شد. روش بررسي: در اين مطالعه تجربي 30 سر رت ماده نژاد ويستار به دو گروه آزمايش و كنترل (در هر گروه پانزده سر) تقسيم شدند. رت هاي گروه آزمايش به مدت 4 ماه و روزانه 4 ساعت در معرض ميدان الكترومغناطيس با شدت 3 ميلي تسلا قرار گرفتند. پس از اتمام اين مدت حيوانات گروه آزمايش و كنترل كشته و نمونه هاي قلب جهت مطالعه با ميكروسكوپ الكتروني آماده شدند. سلول ها از نظر كمي و تعداد در دو گروه كنترل و آزمايش با استفاده از آزمون t-test تجريه و تحليل شدند. يافته ها: يافته ها نشان داد كه هسته سلول هاي عضله قلبي كوچك، متراكم و هتروكروماتيك شده اند به طوري كه ميانگين قطر هسته در گروه كنترل و آزمايش به ترتيب 005/±085/0 و 009/0±057/0 ميلي متر (001/0P<) و نسبت اقطار در هسته به ترتيب 15/0±80/1 و 30/0±32/1 ميلي متر (05/0P<) بود. همچنين طبقه زير آندوكاردي در قلب نامنظم و ميتوكندري ها متورم تر شده و كريستاهاي آنها نا منظم و مبهم ديده مي شد. پيدايش شكاف در حد فاصل غشائ پايه و سلول هاي آندوتليال عروق بين عضلاني قلب و نازكتر شدن لايه اپيكاردي در قلب از ديگر تغييرات مشاهده شده در اين پژوهش بود. نتيجه گيري: اين يافته ها بيانگر اثرات سوء قرارگيري طولاني مدت در معرض ميدان هاي الكترومغناطيس بر سيستم قلبي-عروقي مي باشد كه لزوم اتخاذ تدابير حفاظتي از لطمات احتمالي آن را مطرح مي كند.

Background and aim: Due to the conditions provided by the modern life, the human being is exposed to electromagnetic field (EMF). Appliance such as microwave oven, mobile phone, computer and power producing systems which have an extensive role in human life are the source of EMF. Epidemiological and experimental studies have shown the adverse effect of EMF on biological systems. Previous works, using light microscopes have shown that EMF could produce morphological changes in cardiovascular system. However, there are few studies regarding ultrastructural effect of EMF on living tissues. The aim of the present study was to investigate ultrastructural changes of cardiovascular system in EMF–exposed rats. Methods: Wistar rats were exposed to 3mili tesla EMF for 4 months, 4 hours/ day. After the experimental period, rats in control and experimental groups were sacrificed and tissue samples were prepared from the heart for electronmicroscopic studies. Results: The studies on the endocardium revealed that there was nuclear condensation and destruction of subendocardial layer in experimental group. In myocardium, in addition to nuclear condensation the mitochondria were also vague. There was a remarkable gap between the endothelial cells and basement membrane in the vessels of heart tissue. Epicard layer in EMF-exposed group was thinner than the control group. Conclusion: The obtained changes in the present study indicate the harmful effect of EMF on cardiovascular system after long-term exposure. It demands a protective policy for human being from probable effects of EMF