بررسي صفات تعيين كننده عملكرد ذرت دانه اي (Zea mays L.) در دو شرايط آبياري معمول و تنش كم آبي

A Study of Corn (Zea mays L.) Yield Determining Traits in Normal Condition and Low-Irrigation

بررسي صفات تعيين كننده عملكرد ذرت دانه اي (Zea mays L.) در دو شرايط آبياري معمول و تنش كم آبي م. گلباشي1، م. ابراهيمي2، س. خاوري خراساني3 و ر. چوكان4 چكيده به منظور مطالعه اثر تنش كم آبي برخصوصيات زراعي، عملكرد و اجزاي عملكرد 34 رقم ذرت هيبريد و همچنين بررسي مهمترين صفات تاثير گذار بر عملكرد آنها، آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار تحت شرايط تنش كم آبي (80 درصد تخليه مجاز رطوبتي از خاك) و آبياري معمول (50 درصد تخليه مجاز رطوبتي از خاك) در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي اجرا گرديد. نتايج تجزيه واريانس صفات مورد بررسي نشان داد كه تحت هر دو شرايط آبياري معمول و تنش كم آبي بين هيبريدها از نظر كليه صفات مورد مطالعه اختلاف بسيار معني داري وجود دارد. در شرايط آبياري معمول، هيبريد تجاري سينگل كراس 500 و در شرايط تنش كم آبي، هيبريد شماره 11 از بيشترين مقدار عملكرد دانه (به ترتيب 79/13 و 69/5 تن در هكتار) برخوردار بودند. اين آزمايش نشان داد كه تحت شرايط آبياري معمول و تنش كم آبي به ترتيب صفات قطر بلال و تعداد دانه در رديف بلال داراي بالاترين همبستگي ژنتيكي مثبت با عملكرد دانه بودند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه تحت شرايط بدون تنش، هيبريدهاي با ميانگين تعداد بلال كمتر در بوته كه داراي بلال قطورتر، سنگين تر و با تعداد دانه در رديف بيشتر بوده و درعين حال از درصد چوب كمتري برخوردار هستند، داراي عملكرد دانه بيشتري خواهند بود. بطور كلي با توجه به نتايج بدست آمده از تجزيه مسير، بررسي و مقايسه صفات تاثيرگذار بر عملكرد دانه در دو محيط مي توان نتيجه گرفت كه صفات تعداد بلال در بوته، وزن 10 بلال و درصد دانه در اثر تنش كم آبي به سرعت تحت تاثير قرار گرفته و تعيين كننده محدوديت هاي گياه در توليد دانه مي باشند. با اصلاح اين صفات مي توان موانع موجود بر سر راه عملكرد را از ميان برداشته و به هدف نهايي يعني افزايش عملكرد در شرايط كم آبي دست يافت.

In order to study effect of drought stress on morphologic traits, yield and yield components of 28 new hybrids of com to heat and drought stress in addition 6 commercial hybrid (as control), an experiment was carried out on based of complete randomized block design with three replication under normal irrigation and drought stress in Khorasan Razavi Agricultural Research and Natural Resources Institute Mashhad, Iran on 2010. Results of analysis of variance showed that in both condition there are significant different between all hybrids for all traits. Results of hybrid means comparison with Duncanʹs multiple range test showed that in normal irrigation condition S.C500 hybrid and in stress condition N.l 1 hybrid was better than others in yield trait (13.79 and 5.69 respectively). Genetic correlation between traits under stress condition showed that number of kernel in row was the highest correlation with yield and in normal irrigation ear diameter was higher than other traits correlated. The results showed that under no stress conditions, hybrids with the mean number of ear per plants that have more thick ear, heavier and more kernel per row and the same time have a lower percentage of wood, will be higher in total yield. Generally, according to results of path analysis, review and compare traits affecting grain yield in two environments can be concluded that plant traits in maize, kernel weight per ear, ear weight and percentage of kernel, deficit quickly affected and determining the limitations of plant production. Breeding for these traits can be obstacles on the path taken from the performance and the ultimate goal of increasing performance in low-Irrigation conditions. Keywords: Corn, Path analysis, Simple Correlation, Stepwise Regression