برآورد تركيب‌پذيري و اثر ژن براي تراكم دانه در برنج (Oryza sativa L.)

برآورد تركيب‌پذيري و اثر ژن براي تراكم دانه در برنج (Oryza sativa L.)

برآورد تركيب‌پذيري و اثر ژن براي تراكم دانه در برنج (Oryza sativa L.) ن. ع. باقري1، ن. ع. باباييان جلودار2، ا. حسن نتاج3 و آ. پاشا3 چكيده اثر تركيب پذيري عمومي و خصوصي و نحوه عمل ژن ها براي صفت تراكم دانه در برنج مورد مطالعه قرار گرفت. ژنوتيپهاي برنج شامل حسني، ديلماني، شصتك محمدي، سنگ طارم و دايي شصتك كه بصورت طرح داي آلل يكطرفه تلاقي داده شدند. در بهار سال 1384 بذر 10 هيبريد نسل F1 به همراه 5 والد آنها در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري كشت گرديد. نتايج نشان داد كه بين تركيب پذيري عمومي و خصوصي صفت مورد مطالعه اختلاف معني داري وجود دارد، اين مطلب بدين معني است كه هم اثر افزايشي ژن و هم اثر غير افزايشي ژن در توارث صفت تراكم دانه در برنج وجود دارد. همچنين نتايج نشان داد انتخاب براي صفت تراكم دانه نمي تواند زياد موفقيت آميز باشد، زيرا اين صفت عمدتاً توسط اثر غير افزايشي ژن ها كنترل مي شود، بنابراين روش اصلاحي مناسب براي اين صفت مي تواند توليد واريته هيبريد و استفاده از پديده هتروزيس باشد. در اين مطالعه تجزيه و تحليل گرافيكي نشان داد كه تراكم دانه تحت تاثير اثر فوق غالبيت ژن ها قرار دارد. همچنين رقم دايي شصتك بعنوان والد دهنده از پتانسيل خوبي براي تراكم دانه برخوردار بود.

Estimation of C‍‍ombining Ability and Gene Effects of Grain Density at Rice (Oryza Sativa L.) N. Bagheri1, N. Babaeian-Jelodar2, E. Hasan-Nataj3 and A. pasha4 Abstract Five rice genotypes (Hasseni, Dailamani, Shastak-mohammadi, Sange-tarom and Daei-shastak) and their 10 hybrids obtained through half diallel set were evaluated for combining ability and gene effect studies of grain density trait. Single seedlings of each entries were transplanted at 20×20 cm spacing in 3×5 plots in a randomized block design replicated three times during 2004-2005 at research station of Agricultural Sciences and Natural Resources University General combining ability (GCA) and specific combining ability (SCA) was analyzed for this agronomic trait. The results showed significant difference between general (GCA) and specific combining ability (SCA) for the investigated character. This indicates the role of additive and non-additive gene action in inheritance of the trait. Also the results showed that selection for grain density character can’t well succeed, because of there was a high amount of non-additive gene action in the genetic variance. Thus this character was important for production of hybrid variety and application of heterosis. In this study, investigation of graphic Wr-Vr analysis for grain density indicated overdominance effect because the regression line intercepted the Wr axis at negative point (a = -118/024). Also, the GCA effects of each parent for this trait showed that the Daei-shastak is good general combiner for grain density.