بررسي روش كاربرد نيتروژن در شرايط نيمه خشك و معتدل سرد بر صفات رويشي و تركيبهاي اسانس گياه دارويي آويشن (Thymus vulgaris L.)

بررسي روش كاربرد نيتروژن در شرايط نيمه خشك و معتدل سرد بر صفات رويشي و تركيبهاي اسانس گياه دارويي آويشن (Thymus vulgaris L.)

بررسي روش كاربرد نيتروژن در شرايط نيمه خشك و معتدل سرد بر صفات رويشي و تركيبهاي اسانس گياه دارويي آويشن (Thymus vulgaris L.) ر. جباري1، م. اميني دهقي2، س. ع. محمد مدرس ثانوي3 و ع. ا. كردناييج2 چكيده آويشن (Thymus vulgaris L.) از مهمترين گياهان خانواده نعناع و اسانس آن از جمله ده اسانس معروف گياهان دارويي مي باشد. در اين پژوهش تاثير روش كاربرد نيتروژن در دو منطقه با شرايط اقليمي نيمه خشك و معتدل سرد بررسي شد تا بهترين روش كاربرد نيتروژن در هر رويشگاه با ملحوظ داشتن تمايز تعادلي در رشد (GDB) در توليد رويشي و متابوليت ثانويه آويشن مشخص شود. طرح آزمايش به صورت بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار بود كه در دو منطقه در سال زراعي 1387 اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل روش كاربرد نيتروژن (عدم كاربرد (شاهد)، 50 كيلوگرم نيتروژن در هكتار به صورت خاكپاش، 50 كيلوگرم نيتروژن در هكتار به صورت محلولپاش) و منطقه (شهر ري و كرج) بود. نمونه هاي آويشن در دو مزرعه برداشت و پس از خشك كردن در سايه، اسانس آن استخراج و جهت تجزيه اسانس از دستگاه GC استفاده شد. نتايج حاصل از تجزيه‌هاي جداگانه و تجزيه مركب نشان داد كه كاربرد نيتروژن به صورت محلول پاشي در مزرعه ي تحقيقاتي كرج تاثير افزايشي بر درصد تيمول (74/2 درصد) و عملكرد تيمول (5/19 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد سايه خشك (2/2498 كيلوكرم در هكتار) و عملكرد اسانس (09/38 ليتر در هكتار) داشته است. در مزرعه ي تحقيقاتي شهر ري كاربرد نيتروژن به صورت خاكپاش بهتر بود به گونه اي كه عملكرد سايه خشك (7/2772 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد اسانس (1/19 ليتر در هكتار)، درصد و عملكرد متابوليت هاي ثانويه (درصد تيمول (2/1 درصد) و عملكرد تيمول (72/7 كيلوگرم در هكتار))، (درصد پي سيمن (68/0درصد) و عملكرد پي سيمن (62/7 كيلوگرم در هكتار)) و (درصد كارواكرول (076/0 درصد) و عملكرد كارواكرول (85/0 كيلوگرم در هكتار)) بيشترين ميزان را نشان دادند. تيمول و پي سيمن جزي تركيب‌هاي غالب در هر دو منطقه بودند. همچنين سازگاري آويشن در شرايط معتدل سرد و مرتفع كرج نسبت به آب و هواي نيمه خشك شهر ري به دليل استقرار سريع‌تر و افزايش تعداد سرشاخه بيشتر بود. محلول پاشي در مزرعه كرج، نوعي تمايز تعادلي در رشد (GDB) ايجاد نمود كه هم توليد رويشي و هم تركيب تيمول را به عنوان مهم‌ترين متابوليت ثانويه آويشن افزايش داد. كاهش رطوبت هوا و وزش باد گرم در مزرعه شهر ري سبب كاهش جذب نيتروژن از طريق تغذيه برگي شد.

Effects of Application Methods of Nitrogen Fertilizer in Semi Arid and Moderate Cool Conditions on Morphological and Composition on Thyme (Thymus vulgaris L.) R. Jabbari1, M. Amini Dehaghi2, M.A. Modares Sanavy3 and A. Kordenaeej2 Abstract Thyme (Thymus vulgaris L.) is an important plant of family Lamiaceae and its essential oil is famous among 10 essential oil of medicinal plant. In present study, effects of nitrogen application methods was evaluated at two moderate and semi arid zones for distinguishing the best nitrogen application method in each habitat considering the growth differentiation balance (GDB) for vegetative production and secondary metabolites. The experiment was conducted into a randomized complete blocks design with 3 replications in two regions Shahr e ray and Karadj in 2008. Treatments were included nitrogen application methods (no application as the control), 50 kg.ha-1 soil application and 50 kg.ha-1 foliar applications. Fresh samples of thyme plants were taken at two experimental farms and after drying in the shade, oil was extracted and the essence was analyzed by the GC apparatus. The results of independent and combined analyses showed that the foliar application of nitrogen at Karadj significantly increased plant height, percentage of thymol (2.74%) and thymol yield (19.5 kg.ha-1), dry shade yield (2498.2 kg.ha-1) and essential oil (38.9 lit.ha-1) as well. In contrast, the highest values for dry shade (2772.7 kg.ha-1), yield essential oil (19.1 lit.ha-1), yield and percentage of secondary metabolites i.e.)percentage of Thymol (1.2%) and thymol yield (7.72 kg.ha-1) percentage of P-cymene (0.68%) and P-cymene yield (7.62 kg.ha-1) and percentage of carvacrol (0.076%) and carvacrol yield (0.85 kg.ha-1) (measured under the soil application of nitrogen on the experimental filed of Shahr e Ray). Thymol and P-cymene were the representative compounds at two experimental locations. It was concluded that better adaptation of thyme plant under the moderate cool and high altitude in Karadj rather than the semi arid condition in Shahr e Ray was due to the faster establishment and increase of the number of branches. Foliar application of nitrogen in Karadj resulted in a kind of growth differential balance (GDB) and increased both vegetative production and thymol composition as the most important secondary metabolites of thyme. Declined humidity and warm wind, in the experimental farm of Shahr e Ray reduced nitrogen absorption through the leaf feeding.