سازمان فضايي شهر ساساني بيشاپور

سازمان فضايي شهر ساساني بيشاپور

شهر باستاني بيشاپور دومين پايتخت ساساني است كه توسط شاپور برپا گرديد. اين مقاله به دنبال توصيف روشن و معرفي ويژگيهاي سازمان فضايي اين شهر تاريخي بصورت مستند و بر اساس يافته هاي ملموس كاوش هاي باستان شناسي است. چهره اصلي شهر بيشاپور كه در اين مقاله به توصيف آن پرداخته شده در كاوش هاي باستان شناسي انجام شده طي سالهاي 1347 تا 1357 بدست آمده است. طي اين كاوش ها ارگ حكومتي شامل كاخ و معبد آناهيتا و حصار شهر بعلاوه قسمتي از برج و باروي آن مورد كاوش قرار گرفت و برخي از ابنيه آن نيز حفاظت و مرمت گرديد. بيشاپور به علت سرگذشت ويژه تاريخي آن و عدم تغيير و تحولات بر روي ساخت تاريخي، در دوره اسلامي، تقريبا دچار تغيير اساسي نشده و از جمله معدود شهرهاي تاريخي ايران است كه سازمان فضايي آن قابل تشخيص است. در اين نوشته ابتدا مفهوم شهر در فرهنگ ايران باستان به اجمال مورد بررسي قرار گرفته و پس از شناخت گذراي وضعيت فرهنگي مذهبي و سياسي ساخت شهر توسط شاپور كليت سازمان فضايي شهر بر اساس يافته ها و گزارش باستان شناسي معرفي مي گردد.

Bishapur, a town in Fars, in the Sasanian period the administrative center of one of the five districts in the province of F?rs that was built by Shapour. This essay tries to introduce and describe Spatial organization of Bishapur based on archeological founds. Main feature of this city has uncovered by A.-A. Sarfar?z in intermittent seasons between 1968 and 1978 he discovered and restored a temple devoted to An?h?d and found part of the original northern city wall, where the river imposed an irregular boundary on the otherwise rectangular city plan. Spatial organization of city has four factors: territory, semi-independent wholes, structural elements and center (nucleus). These four factors has been studied in this city after review of concept of city in ancient Iran.